Met blutsen en builen, met lachen en huilen. Groot word je niet zomaar.

Je hoofd stoten tegen de salontafel, per ongeluk met een steen op je hand slaan of struikelen in het hobbelige gras: groot worden is leuk maar soms ook een beetje afzien. Wil jij je baby het liefst in een glazen kooitje opvoeden? Houd je dan in, want risico’s zorgen net voor groei. Helena Sienaert, docent aan de Arteveldehogeschool en expert risicovol spelen, vertelt er je graag over.

"Kinderen testen graag dingen uit die nét iets moeilijker zijn dan wat ze al kunnen. Ze zoeken de grenzen van hun mogelijkheden op om ze dan beetje bij beetje te verleggen. Dat is hoe kinderen groeien. Aan nieuwe dingen proberen zitten natuurlijk ook risico’s vast: je hebt nog niet alle vaardigheden onder de knie. Geen wonder dus dat baby’s geregeld een schram of een buil hebben: terwijl ze de wereld ontdekken, ervaren ze de grenzen van hun eigen lijfje. Iets doen wat je petje te boven gaat, voelt heel bijzonder. Je ervaart een mix aan emoties. Als je baby een risico overwint, overwint hij meteen ook zijn angst en krijgt hij zelfvertrouwen. Doet je baby zich pijn, dan heeft hij aan den lijve ondervonden dat hij de situatie of zijn eigen vaardigheden verkeerd ingeschat heeft. Dat motiveert hem om de volgende keer beter op te letten en een nieuwe aanpak te testen. Spelen is zoals het leven zelf: het zijn de risico’s die de grootste kansen brengen.”

“Het klinkt cru, maar je baby is af en toe in gevaar. Logisch ook, want hij merkt gevaren soms niet op óf kan er niets tegen beginnen. Denk maar aan de eerste keer dat hij z’n hoofdje optilt of begint te rollen. Hij weet niet hoe hard de vloer is. De enige manier om dat te leren is er eens op vallen. Geleidelijk aan worden baby’s alerter voor hun omgeving en groeit hun zelfbesef. Ze leren zitten, fronsen wanneer ze hun evenwicht verliezen of twijfelen om over een verhoogje te klauteren. Beginnen ze zich recht te trekken, dan zie je hen testen welke meubels stabiel staan. Al die kleine signalen tonen aan dat baby’s intuïtief alles op alles zetten om zich niet te kwetsen. Alleen duurt het even voor ze risicovolle situaties juist kunnen inschatten."

“Het is verleidelijk om risicovolle situaties helemaal over te nemen van je baby. Natuurlijk bescherm je hem best voor grote gevaren, maar eerlijk… hoe vaak komen die voor? Een blauwe plek geneest snel, en is een waardevolle leerschool. 

Vraag jezelf dus telkens af hoe realistisch het rampscenario in je hoofd is. Als je baby op een stoel wil klimmen, is de veiligste optie om de stoel buiten zijn bereik te zetten. Maar het is leuker én boeiender als hij die nieuwe hoogte mag verkennen. Hoe vrijer je baby mag spelen, hoe beter jullie weten wat hij zelf durft en kan. Uiteraard weet jij dat stoelen kunnen kantelen, en je grijpt in wanneer dat gebeurt. Je baby zal snel leren hoe hij voorzichtig kan klimmen. Hij heeft jou steeds minder (letterlijk) nodig als vangnet. Dat geeft juist veiligheid op de langere termijn.”

“De natuur verandert constant en dat maakt haar onvoorspelbaar. Elk seizoen, ieder weertype brengt nieuwe uitdagingen en risico’s. In de zomer beweeg je het best snel over een heet terras, in de winter ga je op dezelfde plek bedachtzaam over het ijs. Buiten ervaart je baby boeiende dingen: brandnetels prikken en het is spannend wanneer een kip uit je hand eet. Wanneer het hard waait, leert je stappertje z’n hele lichaam inspannen om overeind te blijven. Die ervaringen kan je binnen niet beleven, het is er een stuk statischer. Natuurlijk kan je zelf voor uitdaging op maat zorgen. Laat je baby spelen met echte (en soms een tikkeltje gevaarlijke) voorwerpen zoals wasknijpers. Breng natuurlijke materialen zoals takken en bolsters naar binnen. Speel vliegtuigje of leg kussens onder het tapijt voor je kruiper. Risicovol spelen kan dus zowel buiten als binnen.”

1. Op zijn tempo
   Dwing je baby niet om iets te doen wat hij niet durft. Zet hem bijvoorbeeld niet plots boven op een glijbaan. Laat hém beslissen hoe hoog hij gaat. Vorm een veilige haven: blijf in de buurt, moedig hem aan en troost hem bij angst of pijn.
2. Superheldenmodus uit
   Vindt je baby iets boeiend en kan hij zich niet blijvend kwetsen? Laat het toe, ook al heb je zelf schrik. Neem niets over wat je baby zelf durft en kan. Grijp enkel in bij acuut gevaar.
3. Pas op met ‘pas op’
   Houd een oogje in het zeil en word je ervan bewust hoe vaak je ‘pas op’ zegt. Gebruik je het te veel, dan mist het zijn effect. Wil je waarschuwen voor gevaar, benoem het dan concreet: “Voel eens... de tafelhoek is scherp, hè?"