Slaapwandelen komt vooral voor bij kinderen tussen 3 en 5 jaar. Het is een vrij normaal verschijnsel en verdwijnt doorgaans vanzelf. Slaapwandelen treedt meestal op tijdens de eerste uren van de nacht. Het kan enkele minuten tot een halfuur duren.

Een kind dat slaapwandelt heeft de ogen open, maar reageert nauwelijks op wat je zegt of doet. Het kind zal ongericht rondlopen, hier en daar een deur openen en uiteindelijk weer in bed gaan liggen.

Wat kan je doen?

Je kan weinig doen om slaapwandelen te voorkomen. Bescherm je kind wel tegen mogelijke ongelukken. Kinderen weten helemaal niet goed wat ze doen tijdens hun nachtelijke ronde. Neem voorzorgsmaatregelen:

• verwijder de voorwerpen die voor je kind in de weg kunnen staan
• sluit de ramen zorgvuldig af
• sluit het trapgat zorgvuldig af
• kijk na of je nog andere maatregelen moet nemen om de leefruimte veilig te maken.

Een kind dat slaapwandelt, maak je best niet wakker. Je kind weet niet waar hij of zij zich bevindt en hoe hij of zij daar gekomen is. Wakker maken kan een paniekgevoel veroorzaken, waardoor je kind bang wordt om opnieuw in te slapen.

Je kan je kind bij de hand nemen en het langzaam, zonder te praten, weer naar bed leiden.

• Lees meer over Ik denk dat mijn kind slaapwandelt. Wat kan ik doen?

Nachtmerries spelen zich af in een droom, waarna je kind wakker wordt. Ze komen vooral voor bij kinderen van 4 tot 6 jaar. In deze periode beleven kinderen de wereld rondom hen heel intens. ’s Nachts verwerken ze de belevenissen en gevoelens van de afgelopen dag. Hierdoor dromen kleuters zeer levendig. Monsters en spoken nemen de plaats in van de belevenissen die kinderen overdag als bedreigend of overdonderend hebben ervaren.

Wat kan je doen?

• Stel je kind gerust door hem of haar zachtjes te aaien of te knuffelen, door te vertellen dat alles in orde is. Jouw stem helpt. 
• Haal je kind naar het hier en nu. Vertel bijvoorbeeld waar je kind is, wat er in de kamer te zien is en dat jij bij je kind bent. Doe eventueel het licht aan om je kind te laten zien dat hij of zij op zijn of haar kamer is. 

Lijkt je kind wakker tijdens een nachtmerrie?

Soms schreeuwt je kind luid en gaat rechtop in bed zitten. Meestal merk je een angstige uitdrukking op het gezicht en wijd opengesperde ogen. Je kind zweet en ademt snel. Je kind lijkt wakker, maar is het niet. Typisch is dat je kind zich er de volgende morgen niets van kan herinneren. Dit komt het vaakst voor bij kinderen rond de leeftijd van 5 jaar. 

Je hoeft je kind niet te wekken (anders dan bij een nachtmerrie). Wacht af tot de aanval na enkele minuten vanzelf overgaat en je kind weer in een normale slaap valt.

• Lees meer over Wat kan ik doen bij nachtmerries?

Sommige kinderen voeren met hun hoofd of romp een aantal herhaalde bewegingen uit voor of tijdens het inslapen, of ’s nachts. Ze bewegen met hun hoofd van voren naar achteren of slaan het ergens tegenaan, zoals de bedrand of de muur. Het kan zijn dat je kind zijn of haar hoofd of zelfs hele lichaam heen en weer rolt of op handen en voeten heen en weer beweegt. Sommige kinderen maken hier een brommend geluid bij. Dit gebeurt allemaal onbewust.

Over het algemeen gaan kinderen niet zo ver dat ze zichzelf werkelijk verwonden. Sommige kinderen krijgen wel blauwe plekken op hun hoofd. Gek genoeg ervaren deze kinderen ook dan meestal geen pijn.

Komt het vaak voor?

Hoofdbonken net voor of tijdens het slapen komt vrij veel voor bij jonge kinderen. Doorgaans moet je je geen zorgen maken. Op de leeftijd van 9 maanden vertoont meer dan de helft van de kinderen dit gedrag wel eens. Op 18 maanden is dit nog maar een op de drie en op 2 jaar nog maar een op de vijf. In de meeste gevallen verdwijnt het vanzelf rond de lagere schoolleeftijd.

Waarom bonkt of schudt een kind?

Kinderen doen dit vaak om zichzelf tot rust te brengen of in slaap te wiegen.

Waarom doet het ene kind dit wel en het andere niet?

• Dit lijkt gedeeltelijk afhankelijk te zijn van de mate waarin een kind andere manieren heeft om eventuele spanning af te reageren en van hoe gevoelig een kind is voor spanning.
• Soms gaat een kind meer hoofdbonken net vóór een nieuwe stap in zijn of haar ontwikkeling.
• Steeds vaker wordt er ook gedacht dat het te maken heeft met de rijping van de hersenen. Naarmate de hersenen meer rijpen, stopt het bonken vanzelf.

• Lees meer over Waarom bonkt en schudt mijn kind zijn hoofd?

Om de 2 weken wordt een overzicht van de nieuwsberichten op Artsennet naar je mailbox gestuurd. Krijg je dit niet, controleer dan je mailadres op het portaal.

1. Log in op het portaal ‘Mijn Kind en Gezin’ (als consultatiebureauarts of evaluerend arts). 
2. Klik op de pulldownknop in de blauwe balk naast ‘Ingelogd als ‘CB Arts’ (of evaluerend arts).

3. Klik op ‘Gegevens aanpassen’.
   Check of je mailadres correct is. Wijzig, indien nodig.

4. Bij wijziging mailadres krijg je onderstaande melding.

5. Ga naar je mail en klik op de activatielink. De wijziging wordt bevestigd.

• Lees meer over Ik krijg het nieuwsoverzicht van Artsennet niet via mail. Wat kan ik doen?

Zindelijk worden valt voor veel kinderen samen met de peuterpuberteit . Het is de periode waarin je kind ontdekt dat hij of zij zelf dingen kan bepalen, invloed kan hebben op de omgeving en graag controle heeft over hoe de dingen verlopen. Wanneer je peuter niet zelf kan bepalen wat er gebeurt, verzet hij of zij zich vaak.  

Wat nu? 

• Structuur in de potmomenten kan helpen. Bied het potje op vaste momenten in de dag aan. Je kind weet dan wat er verwacht wordt.  
• Geef bij voorkeur een duidelijke instructie, maar geef je kind ook een keuze. Bijvoorbeeld op de vraag ‘Kom je op het potje?’ zal een peuter wellicht ‘nee’ antwoorden. Zeg daarom: ‘Kom, we gaan op het potje! En waar wil je dat ik het potje zet?’. 

Veranderingen in het leven van je kind kunnen heel wat aanpassing vragen en gepaard gaan met spanning. Een verhuis, de komst van een nieuwe baby, een grootouder die ziek wordt ... kunnen ervoor zorgen dat zindelijk worden even minder vlot gaat of dat je kindje zelfs en stap terugzet. Heb vertrouwen en geduld, meestal gaat het weer goed zodra er weer meer rust is.  

Hoe kan je best reageren? 

• Maak je niet onmiddellijk zorgen en pas je verwachtingen aan. Besef waarom er even een terugval is in het zindelijk worden van je kind. 
• Geef je kind tijd om aan de nieuwe situatie te wennen. 
• Blijf je kind motiveren en vertrouwen geven. 
• Maak opnieuw afspraken met de andere verzorgers (kinderopvang/school/familie/vrienden) over hoe je hier best mee omgaat. 

Het kan ook zijn dat je kind geschrokken is van de reactie van een volwassenen tijdens een toiletmoment (bv. grootouder die een andere aanpak heeft of andere verwachtingen in de kinderopvang). Ga in gesprek hierover. Zoek samen naar afstemming en hoe je kind terug vertrouwen kan krijgen.   

Als je geen verbetering ziet na enkele weken, vraag dan hulp. Je kan terecht bij het Huis van het Kind in jouw buurt voor het lokale aanbod of contacteer de Kind en Gezin-Lijn. 

• Lees meer over Mijn kind was zindelijk, maar plots lukt het niet meer. Wat is er aan de hand?

Als een kind stoelgang smeert, kan dit verschillende oorzaken hebben: 

1. Vaak is het een onschuldige vorm van spel. Je kind kan toevallig ontdekken dat het stoelgang kan uitsmeren en dit leuk vinden. Voor je kind is het een spel of een manier om aandacht van jou te krijgen. Het kan ook een vorm van leren en ontdekken zijn waarbij je kind benieuwd is wat kaka is en wat je ermee kan doen. Als je kind in de gevoelige periode zit om zindelijk te worden, kan hij of zij gefascineerd zijn door pipi en kaka. Zo ontdekt je kind ook dat het ermee kan kliederen en smeren. 
   
   Hoe kan je best reageren: 
   - Merk je aan de houding of gedrag dat je kind stoelgang maakt (bv. wegkruipen, op z'n hurkje zitten, rood gezichtje (van het persen) ...)? Verschoon de luier best zo snel mogelijk, zodat je kind niet de gelegenheid krijgt om te gaan smeren.  
   - Geef je kind volop de kans om met andere kliedermaterialen in de weer te zijn. Laat je kind dus veel smeren met vingerverf, kliederen met klei, modder, brooddeeg …  Als je kind voldoende kan experimenteren met andere materialen, is z'n behoefte om te smeren vaak voldoende gestild. 
   
    
2. Een andere mogelijke verklaring is dat het niet zo goed gaat met je kind, dat er een probleem speelt  waardoor je kind erg gespannen is. Daardoor kan een kind wat terugvallen in de ontwikkeling en een grote behoefte krijgen aan smeren met ontlasting. Vooral bij kinderen ouder dan twee jaar kan het smeren van stoelgang een teken zijn dat er meer aan de hand is. 
   
   Hoe kan je best reageren: 
   - Zie je naast het smeren ook andere signalen van spanning of stress (bv. moeilijk eten, moeilijk slapen, stil of teruggetrokken …)? Ga dan na of er belangrijke gebeurtenissen in het leven van je kind hebben plaatsgevonden of misschien nog plaatsvinden. Het gaat over dingen die zoveel energie van je kind vragen dat het zich moet afreageren.   
   - Zoek manieren waarbij het kind zich kan ontspannen of opladen (bv. meer koestertijd, samen spelen, spreken over de veranderingen ...)

Als je geen verbetering ziet na enkele weken, vraag dan hulp. Je kan terecht bij het Huis van het Kind in jouw buurt voor het lokale aanbod of contacteer de Kind en Gezin-Lijn. 

• Lees meer over Mijn peuter smeert zijn kaka uit. Wat kan ik doen?