Soorten flesvoeding

Flesvoeding wordt geproduceerd op basis van koemelkeiwit, sojaeiwit of geitenmelkeiwit. Hoewel de basis ongeschikt is voor baby's, voldoet de melk na een reeks aanpassingen aan de behoeften van baby's en aan de wettelijke Belgische en Europese normen. 

Kinderen krijgen bij voorkeur een aangepaste melkvoeding tot 12 à 18 maanden. Het gaat dan om, in volgorde:

1. startvoeding (eersteleeftijdsmelk): vanaf de geboorte tot 6 maanden
   
   Startvoeding is een volledige voeding die de behoeften van zuigelingen voldoet tot de leeftijd van 6 maanden. Startvoeding moet voldoen aan wettelijk bepaalde normen voor ze op de markt gebracht mag worden en is voornamelijk in de apotheek te koop. Er zijn meerdere startvoedingen op de markt. Vraag raad aan je verpleegkundige, behandelend arts of apotheker om een keuze te maken.
2. opvolgvoeding (tweedeleeftijdsmelk): vanaf 6 maanden tot 18 maanden, in combinatie met vaste voeding
   
   Opvolgvoeding is aangepast aan de behoeften van een baby vanaf 6 maanden, die reeds een aantal voedingsstoffen krijgt via vaste voeding. Om je baby niet te overladen met verschillende veranderingen tegelijk, kan je de overstap van start naar opvolgvoeding het beste maken wanneer je kind voldoende vertrouwd is met vaste voeding. Opvolgvoeding is te koop in de apotheek of de supermarkt. Ook hiervan zijn meerdere merken en heel wat soorten op de markt. Doorgaans schakel je over op de opvolgvoeding die volgt op de startvoeding die je baby krijgt. Bij vragen hierover, kan je terecht bij je verpleegkundige, behandelend arts of apotheker. 
    
3. Tussen 12 en 18 maanden kan overgeschakeld worden op volle melk of groeimelk

Als een gezonde evenwichtige voeding vlot verloopt en je kind neemt een vitamine D-supplement, kan je er voor kiezen om op de leeftijd van 12 à 18 maanden over te schakelen naar volle melk(producten) of calciumverrijkte sojaproducten. Groeimelk of -drink is dan niet noodzakelijk. Gebruik tot de leeftijd van 3 jaar volle melkproducten. Nadien is halfvolle melk voldoende. Vitamine D-suppletie tot de leeftijd van 6 jaar is noodzakelijk.

Verloopt een gezonde evenwichtige voeding moeilijk en/of neemt je kind geen vitamine D-supplement, kan groeimelk of -drink een meerwaarde hebben. Groeimelk maakt het 'gemakkelijker' om een evenwichtig samengestelde voeding te geven.

Groeimelk is verrijkt met mineralen, vitaminen en essentiële vetzuren t.o.v. koemelk en heeft een lager eiwitgehalte. Essentieel is het niet, maar onderzoek wijst uit dat een gezonde peutervoeding echter soms moeilijk te realiseren is. Ze eten al snel te veel eiwitten, te weinig essentiële vetzuren, laag ijzer, enz. In dat geval kan een groeimelk helpen om de inname van ijzer, vitamine D, omega 3-vetzuren, jodium, zink, ... te verhogen en tegelijk de inname van eiwitten niet te hoog te maken.

Geef bij voorkeur groeimelk die niet gezoet is (zie benamingen bij koolhydraten die wijzen op aanwezigheid van suikers) en geen toegevoegde smaak bevat. Bij groeimelk met toegevoegde smaak kan een kindje namelijk de originele melksmaak verleren. 

Om je kind gewoon te maken aan de smaak van volle melk(producten) of calcium verrijkte soja(producten) raden we aan ze tussen 2 en 3 jaar geleidelijk te combineren met groeimelk, zolang je binnen de aanbevolen hoeveelheden blijft. 

Niet alle melk is geschikt voor baby's: de samenstelling van half(volle) en magere koemelk, niet-aangepaste geitenmelk, paardenmelk, karnemelk, babeurre en niet-aangepaste sojadranken wijkt te sterk af van zuigelingenvoeding en bevat niet de juiste voedingsstoffen (of de juiste verhouding) voor de groei en ontwikkeling van een baby. 

Vanaf de leeftijd van 12 maanden kunnen bepaalde dierlijke melken wel, zoals volle melk of geitenmelk, net als calcium verrijkte sojadranken (zie hieronder). Halfvolle en magere koemelk, net als paardenmelk, bevat te weinig vetten en geef je daarom liever niet onder 3 jaar.

Alle flesvoeding die verkrijgbaar is in België die de benaming start-, opvolg- of volledige zuigelingenvoeding draagt, moet aan de wettelijke eisen voldoen. 

Je vindt ze:

• in de apotheek: start-, opvolg- en dieetvoeding
• in de warenhuizen: opvolgvoeding, groeimelk en soms ook startvoeding
   

• Kant-en-klare flesvoeding is praktisch. Je kan bijvoorbeeld geen bereidingsfouten maken.
• Kant-en-klare flesvoeding heeft een beperkte houdbaarheid: controleer de houdbaarheidsdatum op het etiket bij aankoop. Bewaar een geopende verpakking maximaal 24 uur gekoeld.
• Kant-en-klare flesvoeding is iets duurder.
• Er is geen verschil tussen poeder- of de vloeibare vorm van eenzelfde soort melk. De poedervorm wordt aangelengd met water en heeft daarna een soortgelijke voedingswaarde als de vloeibare vorm.

Soja is een hoogwaardig plantaardig eiwit. Na verrijking met calcium en vitamines is het een volwaardige vervanging van melk. Kies voor de natuurversie en niet de gezoete varianten. Start en opvolgvoedingen op basis van soja zijn momenteel niet op de Belgische markt beschikbaar. Gewone (calciumverrijkte) sojadranken zijn nutritioneel niet aangepast aan de behoeften van een baby.

Vanaf 12 à 18 maanden kan je kiezen voor een groeidrink op basis van soja of voor  een calciumverrijkte sojadrank-of product. Hou bij je keuze rekening met in welke mate gezonde voeding bij je peuter lukt. Blijf steeds binnen de aanbevolen hoeveelheid.

Hoe gezond is soja?

Er bestaat nogal wat controverse over soja en gezondheid. Zijn sojaproducten nu wél of niet gezond? Gezond Leven bespreekt enkele gezondheidseffecten van soja(producten).

Plantaardige dranken op basis van noten of granen behoren tot de groep 'noten en zaden' en niet tot de groep 'melkproducten'. Het gaat over: 

• Notendranken
• Rijstdranken
• Haverdranken
• Hazelnootdranken
• Amandeldranken 

Ze kunnen op geen enkele leeftijd melk op een volwaardige manier vervangen en worden hoogstens als verfrissend tussendoortje beschouwd. Melk is immers een belangrijke bron van hoogwaardige eiwitten voor jonge kinderen, naast ook o.a. bron van calcium en vitamine B12. Sommige van deze plantaardige dranken zijn wel verrijkt met calcium en vitamine B12, maar ze bevatten of te weinig eiwitten en/of hebben een te lage eiwitkwaliteit. Ze zijn vaak gesuikerd. Gezoete varianten worden best beperkt.  

Plantaardige dranken voldoen niet aan de wettelijke normen voor de nutritionele samenstelling van zuigelingenvoeding.    

Welke alternatieven zijn er?  

Voor zuigelingen bestaan er zuigelingenvoedingen op basis van rijsteiwitten die wel voldoen aan de wettelijke samenstellingsnormen voor zuigelingenvoeding.  

Voor kinderen vanaf 12 à 18 maanden zijn plantaardige groeidrinks op basis van haver en rijst op de markt beschikbaar. Deze aangepaste drinks leveren de nodige voedingsstoffen aan als vervanging van melk. Vraag na bij je verpleegkundige.

Ook al drinkt een kind aangepaste melkvoeding, toch zijn extra vitamines nodig. 

1. Vitamine D: Er wordt aanbevolen alle kinderen dagelijks 400 IE (internationale eenheden) vitamine D te geven, vanaf de geboorte tot de leeftijd van 6 jaar, het hele jaar door, onafhankelijk van de melkvoeding. Voor kinderen met donker huidtype bekijk je best met je behandelend arts of je vitamine D beter nog langer geeft. De aanbeveling bij donkere huidtypes is suppletie tot de leeftijd van 18 jaar.
2. Fluor werkt voornamelijk plaatselijk. Poetsen met fluorhoudende tandpasta van bij de eerste tanddoorbraak is dus de boodschap. Kinderen hoeven geen extra fluor in te nemen (geen druppels, noch tabletten). Bovenop het fluor in de tandpasta en in mineraalwater kunnen teveel fluoriden immers fluorosis of witte krijtstrepen op de tanden veroorzaken.
3. Ijzer: Vanaf de 6de maand is de ijzervoorraad via de mama opgebruikt en heeft een baby naast een aangepaste melkvoeding (moedermelk of opvolgvoeding, want gewone koemelk bevat onvoldoende ijzer) ook groentepap nodig.