Actieplan kinderopvang

Het actieplan kinderopvang wil de veiligheid en toekomst van kinderopvang versterken. Samen met de sector streven we naar een optimale veilige en verrijkende omgeving van baby’s en peuters. 

Het actieplan werkt aan:

• de organisatie en processen binnen Opgroeien
• de samenwerking tussen Opgroeien, Zorginspectie en andere betrokken organisaties
• het kinderopvangbeleid
• ICT en communicatie.   

We baseren ons hiervoor op:

•  de aanbevelingen van de Parlementaire onderzoekscommissie naar de veiligheid in de kinderopvang
• de audit die Audit Vlaanderen bij Opgroeien uitvoerde.
• het plan rond handhaving en kwaliteitsbeleid dat begin 2022 is opgestart. 

De Vlaamse Regering nam verschillende beslissingen om de sector kinderopvang te versterken. Daarmee zijn heel wat acties uit het actieplan Kinderopvang al verwezenlijkt.

In een eerste stap werd 115 miljoen euro extra geïnvesteerd, waarvan 107 miljoen euro in de sector zelf. Door de septemberverklaring van 2023 ging bijkomend 270 miljoen naar de kinderopvang.

Betere kindratio: meer aandacht voor het kind en aantrekkelijker werk

De Vlaamse regering verlaagt de kindratio. Dat zijn het aantal kinderen dat een kinderbegeleider mag opvangen. De gesubsidieerde kinderopvang krijgt van Opgroeien extra subsidies om de bijkomende personeelskost te dragen. De opvang krijgt tijd tot 2027 om de nieuwe kindratio in te voeren, maar kan dit al eerder toepassen:

• In de groepsopvang: 1 begeleider per 5 baby’s, 1 begeleider per 8 oudere kinderen en 1 begeleider per 7 kinderen in gemengde groepen
• In de gezinsopvang: 1 begeleider per 7 kinderen 
• De opvang kan logistieke medewerkers inzetten voor maximaal 25% van het aantal nodige kinderbegeleiders.
   

Hogere en meer subsidies: betere financiële leefbaarheid, lonen en vergoedingen plus meer betaalbaar voor ouders
 

Hogere subsidie voor opvang die enkel de basissubsidie (trap 1) krijgt. 

• Vanaf 2023 : stijging met 50% 
• Vanaf 2024 voor groepsopvang: een stijging met 1618,58 euro + voor de kindratio met 1039,88 euro. In totaal krijgt deze opvang vanaf 2024 4039,88 euro basissubsidie per plaats per jaar. Wie vóór 2027 volgens de nieuwe kindratio werkt, krijgt nog 693,25 extra per plaats per jaar.
• Vanaf 2024 voor gezinsopvang (zelfstandige onthaalouders): stijging  tot 2000 euro per plaats per jaar, om de betere kindratio mogelijk te maken.

Gelijk speelveld in opvang met subsidie inkomenstarief (trap 2): iedereen het hoogste subsidiebedrag

• Vanaf 2023 schakelden alle subsidies voor inkomenstarief naar het hoogste subsidiebedrag (trap 2A). Sindsdien is er geen lager subsidiebedrag 2B meer. Dit laat gelijke loon- en arbeidsvoorwaarden toe voor de betrokken medewerkers. Het versterkt ook de financiële leefbaarheid van de opvang die voorheen werd gesubsidieerd op trap 2B.

Hogere subsidie voor opvang met subsidie inkomenstarief (trap 2) en aangesloten onthaalouders

• Vanaf 2024 voor de kindratio: 1039,88 euro extra per plaats per jaar voor groepsopvang met subsidie inkomenstarief (trap 2). Wie voor 2027 volgens de nieuwe kindratio werkt, krijgt nog 693,25 euro extra per plaats per jaar.
• Vanaf 2024 voor de kindratio: stijging van de belastingsvrije onkostenvergoeding voor onthaalouders in het sui generisstatuut naar 28,15 euro per volledige dag per kind. Voor onthaalouders in het werknemersstatuut is hierover overleg met de sociale partners.

Omschakeling van bestaande plaatsen naar meer subsidie

• 3705 bestaande plaatsen die zonder subsidie werkten (trap 0) kregen in 2022 en 2023 de basissubsidie (trap 1) Meer info
• 7.205 bestaande plaatsen (trap 0 en 1) kunnen door een oproep in 2023 omschakelen om naar de subsidie inkomenstarief (trap 2) Meer info 
• Er komt in 2024 nog een nieuwe oproep voor omschakeling.

Nieuwe plaatsen inkomenstarief

• In 2022-2023: Opgroeien kende 166 plaatsen toe op basis van aangetoonde nood door Lokaal Loket Kinderopvang + niet gerealiseerde subsidiebeloftes. Meer info
• In 2024: meer dan 2.000 nieuwe plaatsen kunnen de subsidie inkomenstarief toegekend krijgen.  Meer info

Extra onthaalouders in het werknemersstatuut 

Het werknemersstatuut maakt het beroep van onthaalouder aantrekkelijker. 

• De 589 voltijdsequivalente onthaalouders die in het proefproject als werknemer in huisarbeid werkten, behouden dit statuut. 
• In 2024 kunnen 350 extra onthaalouders overstappen naar het werknemersstatuut.

Maatregelen voor voldoende arbeidskrachten

Door de krapte op de arbeidsmarkt is het een grote uitdaging om vacatures in te vullen.  Om het werken in de kinderopvang aantrekkelijker te maken, wordt de werkdruk verminderd en zijn er betere lonen en vergoedingen. Meer onthaalouders kunnen in een aantrekkelijk statuut werken.

Daarnaast onderneemt de Vlaamse regering nog extra acties:

• Sinds 1 april 2022 komt iedereen met een diploma van minstens bachelorniveau in aanmerking voor verantwoordelijke of kinderbegeleider, ongeacht de studierichting. De organisator moet wel nagaan of een kandidaat de competenties heeft om de functie kwaliteitsvol in te vullen.
• Groepsopvang kan beroep doen op een mentor. Deze mentor ondersteunt kinderbegeleiders in hun kwalificerend traject.  In 2024 en 2025 zijn er in Vlaanderen en Brussel ongeveer 50 mentoren ter beschikking. 

Aanpassing vergunningsvoorwaarden kinderopvang

• De Vlaamse Regering paste op 17 maart 2023 de vergunningsvoorwaarden voor kinderopvang van baby’s en peuters aan. Vanaf 2024 staan ‘beleidsvoerend vermogen’ en ‘risicomanagement’ centraal in de organisatie van een kinderopvang.
  Organisatoren krijgen meer ruimte om kwalitatieve en duurzame kinderopvang te realiseren. In plaats van strikt opgelegde procedures te volgen, tonen ze op hun eigen manier aan dat de werking van hun kinderopvang veilig en kwalitatief is. Hierdoor kan de opvang focussen op haar kerntaak: het begeleiden en stimuleren van kinderen. Meer info 

Beter voorbereid aan de start

• De start van een nieuwe kinderopvang, een overname of een wijziging van opvangsoort zijn uitdagingen waar heel wat bij komt kijken. Een goede voorbereiding en screening van het beleidsvoerend vermogen vergroten de kans op succes. Daarom moet de organisator of kandidaat-organisator vanaf 1 juli 2024 een starterstraject afronden voor hij een vergunning kan aanvragen. 
• Wanneer een bestaande organisator een vergunningsaanvraag indient, is een bijkomend inspectiebezoek in de bestaande locaties mogelijk.

Versterken van de veiligheid door extra investeringen in opvolging en handhaving 

• Er is 8,2 miljoen euro geïnvesteerd in een betere controle en opvolging, onder meer door extra personeel bij Zorginspectie en Opgroeien. 
• Omdat de veiligheid van de kinderen op de eerste plaats komt, past Opgroeien het voorzorgsprincipe toe. De vergunning wordt uit voorzorg geschorst als er ernstige indicaties zijn dat de veiligheid en gezondheid van de kinderen in het gedrang zijn. 
• De procedure voor handhaving is bijgewerkt. 

Betere informatie en ondersteuning voor ouders en lokale besturen

• Opgroeien lanceerde op 1 maart 2023 de Kinderopvangzoeker met informatie over het aanbod aan kinderopvang en de kwaliteit. Je vindt er recente inspectierapporten en de eventuele handhaving door Opgroeien. De organisator kan er zijn plan van aanpak of reactie op deze handhaving bekendmaken.
• Iedereen met een melding of klacht kan sinds 2024 bij Opgroeipunt  terecht.
• Ondersteunende maatregelen bij schorsing en opheffing
  • Ouders en lokale besturen worden actief geïnformeerd wanneer Opgroeien handhaaft. 
  • Ouders hebben vaak dringend nood aan een oplossing wanneer hun opvang plots wegvalt. Om dit mogelijk te maken zijn er verschillende pistes gecreëerd: 
    • subsidie voor de realisatie van tijdelijke vervangcapaciteit 
    • herinzet van vrijgekomen subsidies inkomenstarief via bekendmaking in de nieuwsbrief kinderopvang 
    • test van Opgroeien om in een beperkt aantal situaties de opvang open te houden
    • Voor lokale besturen en loketten is er ter ondersteuning een stappenplan gemaakt

Wetenschappelijk onderzoek

•  Het VIONA onderzoek toont hoe belangrijk kinderopvang is voor de tewerkstelling van ouders: persbericht.
• In het Onderzoek naar de tevredenheid van de dienstverlening van Opgroeien zien we een hoge tevredenheid van ouders. Ook vele medewerkers in de kinderopvang geven positieve scores, maar er zijn minder tevreden personen dan bij ouders. Opgroeien werkt verder aan een verbetering van  zijn dienstverlening. 
• Het onderzoek van MeMoQ bevestigt dat het monitoringsinstrument geschikt blijft om de pedagogische kwaliteit in de kinderopvang te meten. Op basis van de adviezen is het instrument en de opvolging door Opgroeien vanaf 2024 aangepast. Het doel is om het pedagogisch handelen in elke kinderopvang nog beter te kunnen beoordelen, opvolgen en verbeteren. Want kwaliteitsvolle kinderopvang is belangrijk voor de ontwikkeling van elk kind. Meer info

Toekomstplan kinderopvang

Op initiatief van Vlaams minister Hilde Crevits werken experten, sector- en middenveldorganisaties samen aan een toekomstplan voor de kinderopvang, ook voor de gezinsopvang. Beide participatieve trajecten lopen tot maart 2024.  Meer info