Verontrusting over de thuissituatie

Al wie zorg draagt voor kinderen in de kinderopvang, komt met veel gezinnen in contact. Medewerkers in de kinderopvang leren een gezin heel goed kennen doorheen dagelijkse ontmoetingen. Vaak loopt alles heel gewoon.

Soms merken kinderbegeleiders zaken op die hen ongerust maken over een kind en zijn thuissituatie. Dan spreken we van verontrusting.

Enkele voorbeelden:

• Plotse veranderingen in slapen, eten, afscheid nemen, spelen, welbevinden en betrokkenheid, afhankelijkheid…
• De dagelijkse verzorging maakt je bezorgd: hygiëne, kledij, medische zorg…
• Contact van het kind met anderen: met de ouder, met de kinderbegeleider zelf, in het spel met andere kinderen, wat valt je op in vergelijking met andere kinderen of zijn er plotse veranderingen?
• Letsels zoals schrammen, blauwe plekken, striemen, breuken, brandwonden, blauw oog…
• Ontwikkeling: voorsprong of achterstand in vergelijking met leeftijdsgenoten op één of meerdere domeinen of plotse veranderingen

Het is belangrijk dat kinderen veilig kunnen opgroeien, zowel fysiek als emotioneel. De basis voor de lichamelijke, cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van een volwassene wordt gelegd tijdens de eerste 1000 dagen van het kind. In deze eerste 1000 dagen ontwikkelen de organen en zeker ook de hersenen zich in sneltempo. Dat maakt het zich ontwikkelende lichaam en brein ook zeer kwetsbaar. Als in deze fase de ontwikkeling goed loopt, dan heeft het kind daar voor de rest van zijn of haar leven baat bij.

Jonge kinderen zijn in deze periode erg afhankelijk van de volwassenen die voor hen zorgen. Ze kunnen zelf nog niet vertellen hoe het met hen gaat. Daarom is het belangrijk dat volwassenen die hen omringen en goed kennen daar aandacht voor hebben en iets te doen bij bezorgdheden. We dragen met z’n allen verantwoordelijkheid voor het kansrijk opgroeien van kinderen in hun gezin.

Als je ongerust bent, wat kan je dan doen, hoe kan je het aanpakken? Het is niet vreemd om je daarbij wat ongemakkelijk of onzeker te voelen. Het is niet altijd duidelijk bij wie je terechtkan en wat je van anderen kan verwachten.  

Ter ondersteuning werd er een stappenplan uitgewerkt voor situaties waarbij er ongerustheid is over een kind en zijn thuissituatie. Dit verschilt naargelang je functie in de opvang. Neem dit zorgvuldig door.

Het stappenplan is opgebouwd uit drie onderdelen:

1. Aandacht hebben voor het kind, signalen, … en kort aftoetsen met de ouder 
2. Bespreken van de situatie met collega’s of advies inwinnen  
3. Communicatie met ouders  

Waarom is het nuttig om informatie te noteren? Hoe kan je dat aanpakken? Hoe registreer je verontrustende signalen?

Voel je je wat onzeker om in gesprek te gaan met ouders? Je wil ouders niet stigmatiseren en respect blijven tonen voor hun waarden en normen. Enkele tips om het gesprek met ouders aan te gaan.

Je leest het in twee handige documenten bij downloads.

Wens je een vorming te volgen? Neem contact op met je verantwoordelijke, je ondersteuner of je klantenbeheerder.

Je staat niet alleen wanneer je  met verontrusting te maken krijgt. Er zijn heel wat organisaties in jouw buurt waar je terecht kan voor ondersteuning of hulp. Aan de hand van een invuldocument maak je voor jezelf een overzicht.

Kinderopvang kan in elke situatie voor advies bij een Vertrouwenscentrum Kindermishandeling (VK) terecht:

• Je kan beroep doen op hen voor advies en coaching. Je kan vragen stellen om de ernst van een situatie te helpen inschatten, ondersteuning vragen om in gesprek te gaan met de ouder, advies te krijgen over mogelijke hulp voor het kind en zijn gezin. Deze bespreking kan anoniem.  
• Denk je dat een tussenkomst van het vertrouwenscentrum nodig is? Dan kan je een melding doen. Het vertrouwenscentrum bekijkt met jou of een melding aangewezen is en hoe je dat kan aanpakken.  

Een tip: maak alvast kennis met de mensen van het VK, dan is later de drempel lager. Meteen leert ook het VK de kinderopvang kennen.

Niet eenvoudig … geen probleem. De nodige ondersteuning is er voor jou!

Het stappenplan roept ongetwijfeld vragen op: hoe gaat dat dat in zijn werk, zijn er tips om in gesprek te gaan als je ongerust bent, ik durf niet goed iets op te merken want misschien zie ik het verkeerd, wat kan ik verwachten bij een vertrouwenscentrum, …  

• Online leermodule

Over deze vragen en nog veel andere kan je meer te weten komen in de online leermodule ‘Verontrusting’.  Aan de hand van een aantal levensechte situaties krijg je uitleg bij het stappenplan, informatie over waar je op kan letten bij jonge kinderen, tips over in gesprek gaan, oefeningen en achtergrondinformatie. Je kan de module in kleine stukjes doornemen. Elk stuk vraagt ongeveer een kwartier van je tijd. 

Er zijn aparte modules op maat van de verschillende profielen die werken in de kinderopvang (zelfstandig onthaalouder, verantwoordelijke, kinderbegeleider).

Tip: ook voor nieuwe medewerkers is deze informatie belangrijk. Bekijk eens hoe je dit kan opnemen in je basisopleiding voor starters.

• 'Blijf bij' - mails 

Heb je geen tijd om de leermodule door te nemen, maar wil je wel in kleine stukjes een introductie krijgen? Of nam je de leermodule door en wil je je kennis terug wat opfrissen? Schrijf je in voor de mails 'Blijf bij - ongerust over de thuissituatie'. Om de 2 weken ontvang je een kleine prikkel die je meer leert over het omgaan met verontrusting over kinderen thuis. 

• Webinar 

In de webinar van 20 september 2022 vertellen medewerkers uit de kinderopvang hoe zij omgaan met verontrusting en geven experten concrete tips. Je kan hem hier herbekijken: vimeo.com/754633371.

Om meer te oefenen, in te gaan op een aantal vragen, kan je ook een vorming organiseren of aanvragen. Een hele groep collega’s uit de kinderopvang is opgeleid in dit thema en vertrouwd met het stappenplan. Interesse? Neem contact op met je verantwoordelijke, je ondersteuner of je klantenbeheerder.  

Je kan je ook zorgen maken over een kind door gebeurtenissen in de kinderopvang zelf. Er kunnen ernstige situaties ontstaan die kinderen direct in gevaar brengen, zoals een brand, een val uit bed, hardhandig gedrag van een begeleidster, voedselvergiftiging of een kind dat wegloopt.

Een organisator moet voor zulke situaties een goede aanpak hebben. Dit geeft iedereen in de opvang een duidelijk houvast om correct te handelen in onverwachte en stressvolle situaties. Elke medewerker moet de aanpak bij crisis, zorgen en grensoverschrijdend gedrag kennen en kunnen toepassen.