Lokaal beleid

Het lokaal bestuur bepaalt het kinderopvangbeleid in de gemeente en informeert ouders over het beschikbare aanbod. Daarnaast kan ze adviseren over nieuwe groepsopvang en subsidies, wat haar een cruciale rol geeft in de ontwikkeling van het kinderopvangaanbod.

Het lokaal bestuur stelt de lokale beleidsdoelstellingen voor kinderopvang op, waarmee ze inspeelt op de Vlaamse beleidsdoelstellingen voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin.

Deze goedgekeurde doelstellingen zijn belangrijk, omdat ze de basis vormen voor advies aan de Vlaamse overheid bij de ontwikkeling van kinderopvang in de gemeente.

De lokale beleidsdoelstellingen voor kinderopvang zijn gebaseerd op de omgevingsanalyse. Ze geven aan hoe het lokaal bestuur wil inspelen op de Vlaamse beleidsdoelstellingen voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. Deze worden afgestemd met andere doelen in de strategische meerjarenplanning. 

Een omgevingsanalyse bevat objectieve en subjectieve gegevens:

• Lokale statistieken
• Cijfers over het kinderopvangaanbod
• Andere gegevens, bv.:
  • Het aanbod aan vrijetijds- en jeugdwerkinitiatieven binnen de gemeente 
  • Een inventaris van behoeften en verwachtingen van iedereen die bij kinderopvang betrokken is 
  • Een inschatting van de te verwachten evolutie van vraag en aanbod op basis van specifieke trends 
  • Gegevens over de globale kwaliteit van de kinderopvang 
  • Een evaluatie van het totale opvangaanbod in functie van de toekomstige evolutie van de lokale behoefte 
  • De toegankelijkheid van kinderopvang voor de verschillende doelgroepen, ...
• Het lokaal bestuur is niet verplicht om een behoeftenonderzoek te voeren.

Op basis van de omgevingsanalyse legt het lokaal bestuur de algemene doelstellingen voor kinderopvang en concrete acties op korte en lange termijn binnen de gemeente vast. Een meerjarenplanning voor kinderopvang wordt opgesteld.

De beleidsdoelstellingen voor kinderopvang sluiten aan bij beleidsdoelstellingen die verwant zijn aan kinderopvang of die een impact hebben op kinderopvang. Bv. andere doelstellingen sociaal beleid, doelstellingen jeugd-, cultuur en sportbeleid, flankerend onderwijsbeleid, integratiebeleid, sociale economie en werkgelegenheid, woonbeleid, beleid ruimtelijke ordening, stedenfonds, ...

Hoe kan je het kinderopvangaanbod in de gemeente bekend maken?

1. Doelstelling formuleren. Bv. informatie verspreiden over opvang die al bestaat, over nieuwe opvang, over vakantieopvang of over vrije opvangplaatsen.
2. Doelgroep bepalen. Bv. jonge gezinnen, aanstaande ouders, ouders, grootouders of opvangvoorzieningen
3. Huidige informatie bekijken. Volstaat de huidige informatie? Begrijpt de doelgroep de info? Is de informatie voldoende verspreid?
4. Beschikbare middelen overlopen. Bv. samenwerken met andere adviesraden, gemeentediensten of besturen

• Een woord vooraf en een inleiding
• De thema’s. Voorbeelden: opvang van baby's en peuters, opvang van schoolkinderen, speelpleinwerking, opvang zieke kinderen, opvang kinderen met specifieke zorgbehoefte, gemeentelijke contactpersoon voor kinderopvang, andere nuttige informatie voor ouders: scholen, jeugdinitiatieven, sport, Opgroeien, regiohuis, consultatiebureaus, of structuur van het Lokaal Overleg
• Toelichting over de verschillende soorten opvang
• Info over de opvang. Voorbeelden: logo, naam, adres, telefoonnummer, contactpersoon, e-mail en website, beschrijving van de opvang en aantal opvangplaatsen openingsuren, opvangmomenten en verlofperiodes, prijs en fiscale aftrek, speciale kenmerken over vereisten
• Geografische kaart met symbolen of nummerverwijzingen
• Uitgiftedatum of datum van laatste wijziging

• Samen met het Lokaal Overleg Kinderopvang: maak inventarisatiefiches en vraag de lokale actoren deze fiches in te vullen en terug te bezorgen aan het lokaal bestuur.
• Gebruik bestaande info uit bv. het lokaal beleidsplan kinderopvang, het jeugdwerkbeleidsplan, bestaande folders of sociale kaarten.
• Op de website van Opgroeien vind je de opvangadressen met een vergunning 

• Via de website, sociale media, de plaatselijke media
• Brochures en affiches verspreiden. Bv huis aan huis, via artsen, gynaecologen, openbare plaatsen, scholen, kinderopvangvoorzieningen of consultatiebureaus
• Eventueel via een centraal gemeentelijk aanspreekpunt een opvanglijn

• Structuur kiezen. Mogelijke indeling: per deelgemeente, per thema, volgens de opvangsoort of volgens leeftijd.
• Vormgeving bepalen. Welke informatiedrager? Hoe bundelen?  Welk formaat? Welke papierkleur en hoeveel kleuren?

• Controleer op vaste tijdstippen alle info en vernieuw de info.
• Gebruik bv. een meldingskaart om wijzigingen bij te houden.
• De vorm bepaalt mee hoe makkelijk je informatie kan actualiseren:
  • Losbladige brochures en websites zijn makkelijker aan te passen dan ingebonden brochures.
  • Kleine of grote oplages en het aantal verdeelpunten zijn ook bepalende factoren. 
• Meld wijzigingen in het gemeentelijk infoblad.

Een organisator die een vergunning voor kinderopvang aanvraagt, moet een opportuniteitsadvies aan het lokaal bestuur vragen voor:

• een nieuwe locatie groepsopvang, tenzij een overname of wijziging rechtsvorm
• een nieuwe locatie groepsopvang na een weigering of opheffing vergunning
• de verhuis van een locatie groepsopvang binnen de gemeente
• een uitbreiding van een bestaande locatie groepsopvang met minstens 9 plaatsen
• een uitbreiding van gezinsopvang naar groepsopvang

Lokale besturen kunnen een eigen formulier gebruiken of het model van Opgroeien. 

• De organisator moet een advies vragen in de situaties hierboven.
• Een lokaal bestuur is niet verplicht om een advies te geven.
• Als een lokaal bestuur wel een advies geeft, moet de organisator het aan de vergunningsaanvraag toevoegen. De organisator is niet verplicht het advies van het lokaal bestuur te volgen.

Het lokaal bestuur is vaak goed op de hoogte van de behoefte aan kinderopvang in haar gemeente of stad. Is er in die buurt nood aan kinderopvang of niet? Hebben de ouders nood aan een opvang met inkomenstarief of niet?

Een advies formuleren is nuttig, omdat het:

• een meerwaarde geeft aan het aanvraagdossier van organisatoren die binnen de gemeente gevestigd zijn
• een signaal is naar Opgroeien en naar organisatoren, dat er een nood is aan kinderopvang.

Opgroeien verwacht van het lokaal bestuur een opportuniteitsadvies, dat een antwoord geeft op de vraag waar er binnen de gemeente nood is aan opvang en aan welke soort opvang.

Het advies gaat over:

• de soort opvang: baby's en peuters of/en schoolkinderen, flexibele opvang, specifieke doelgroepen (kansengroepen, zieke kinderen,...), inclusieve opvang ...
• de plaats van de opvang: de mate waarin de nood aan opvang verschilt naargelang de deelgemeente, wijk of buurt

Het lokaal bestuur moet zijn advies met meetbare gegevens of vaststellingen ondersteunen. Het baseert zich daarvoor in de eerste plaats op het lokaal beleidsplan kinderopvang, bv.:

• gegevens uit de omgevingsanalyse van het lokaal beleidsplan kinderopvang
• beleidskeuzes van het lokaal bestuur over de kinderopvang in de gemeente

Het lokaal bestuur kan in zijn advies ook andere gegevens opnemen die niet vermeld zijn in het lokaal beleidsplan kinderopvang, bv.:

• recente ontwikkelingen (demografische gegevens, informatie verzameld via het Lokaal Overleg Kinderopvang, …)
• gegevens uit een recente behoeftebevraging bij ouders

Kinderopvang is er voor elk kind en elk gezin, ook de meest kwetsbare. Toegankelijke kinderopvang kan je realiseren door lokaal samen te werken.

Opgroeien, VVSG, Vlaams Welzijnsverbond en de Gezinsbond maakten samen een doe-pakket om de sociale functie van kinderopvang lokaal aan te pakken. Het pakket bestaat uit verschillende modules en biedt een praktische leidraad aan de trekker of voorzitter van het lokale netwerk.