Op 17 april 2024 heeft het Vlaams Parlement het decreet kinderopvang van baby's en peuters gewijzigd. De Vlaamse Regering bekrachtigde deze veranderingen op 18 april 2024. 
De aanpassingen geven rechtsgrond aan bepaalde aanbevelingen van de Parlementaire Onderzoekscommissie naar de veiligheid in de kinderopvang.

Deze wijzigingen zijn retroactief vanaf 1 januari 2024 van toepassing.

Het decreet Kinderopvang legt het beleidsvoerend vermogen als een vergunningsvoorwaarde vast. Deze capaciteit moet bij de organisator vanaf de start aanwezig zijn. Opgroeien beoordeelt via een passend onderzoek of de kandidaat-organisator voldoende beleidsvoerend vermogen heeft om de kinderopvang op professionele wijze te organiseren.

• De organisator voert een controle van het uittreksel strafregister uit bij de aanstelling van:
  • alle medewerkers,
  • personen die direct contact hebben met de kinderen (inclusief inwonende meerderjarigen bij gezinsopvang),
  • zaakvoerders en bestuurders.
• Het uittreksel moet het model 596.2 voor minderjarigen zijn. Het mag niet ouder zijn dan één maand en moet elke drie jaar worden vernieuwd. 
• De organisator voorziet ook een schriftelijk document met meldingsplicht voor strafrechtelijke onderzoeken of veroordelingen voor feiten ten aanzien van minderjarigen die een impact hebben op het onberispelijk gedrag in de omgang met minderjarigen. Dit kan bijvoorbeeld opgenomen worden in het arbeidsreglement, de arbeidsovereenkomst of het schriftelijk engagement van zelfstandigen of sui generis onthaalouders. 
• De organisator meldt eventuele nieuwe strafrechtelijke onderzoeken of veroordelingen aan Opgroeien. Na een melding voert hij een nieuwe controle van het strafregister uit.
• Meer info in het draaiboek over het uittreksel strafregister.

Opgroeien past nu al het voorzorgsprincipe toe wanneer de veiligheid van kinderen in gevaar is. Door het gewijzigde decreet wordt de definitie van voorzorgsbeginsel aangepast. De mogelijkheden om maatregelen te treffen op basis van het voorzorgsbeginsel zijn uitgebreid. 

Opgroeien heeft de bevoegdheid om op te treden, zelfs voordat er een daadwerkelijke schending van vergunningsvoorwaarden heeft plaatsgevonden. Dit is mogelijk in deze situaties:

• Er bestaat een risico op een schending van de integriteit van de kinderen.
• Er is een gebeurtenis waarbij de integriteit van de kinderen werd geschonden.

Opgroeien houdt toezicht op basis van alle beschikbare informatie. Indien nodig kan Opgroeien advies inwinnen van deskundigen zoals het VECK (Vlaams Expertisecentrum Kindermishandeling). 

De Vlaamse Regering zal de nadere regels voor de toepassing van het voorzorgsbeginsel verder uitwerken:

• Ze zal de elementen van de risicoinschatting vastleggen op basis waarvan Opgroeien het voorzorgsbeginsel kan gebruiken.
• Opgroeien kan ook beveiligende maatregelen treffen. Dit zijn tijdelijke bestuurlijke maatregelen waarbij de uitoefening van de kinderopvang niet volledig wordt opgeschort, tenzij Opgroeien gelijktijdig met de beveiligende maatregel een schorsing oplegt.
• Opgroeien zal volgens een bepaalde procedure met de organisator communiceren.
• Opgroeien kan bepaalde kosten aanrekenen aan de organisator. 
• Een eenmalig forfaitair bedrag wordt mogelijk voor organisatoren die niet verantwoordelijk zijn voor de gebeurtenis die tot een schorsing leidde.

Zodra de verdere uitwerking bekend is, zal Opgroeien hierover communiceren.

Deze aanpassingen treden in werking 10 dagen na publicatie in het Belgisch staatsblad. 

Het decreet bevat het engagement om een financieringskader te ontwikkelen en kinderopvang duurzaam te versterken. Dit maakt onder meer de verdere verbetering van de kindratio mogelijk.

• Het decreet biedt de benodigde juridische basis om actief informatie over kinderopvang en handhaving openbaar te maken, bijvoorbeeld via de Kinderopvangzoeker.
• Er zijn verschillende aanvullingen gemaakt voor de gegevensverwerking rond het voorzorgsprincipe en de handhaving.
• Een Comité van Toezicht op de Handhaving in de Kinderopvang zal het beleid en de uitvoering van handhaving evalueren, en kan hierover advies verstrekken.

Ook de buitenschoolse opvang moet een uittreksel uit het strafregister controleren bij de aanstelling van elke persoon die werkzaam is in de opvanglocatie. Daarnaast heeft de organisator over een uittreksel uit het centraal strafregister op naam van de rechtspersoon.

De subsidiëring van de lokale loketten en van de ondersteunde organisaties voor de kinderopvang heeft nu een rechtsgrond in het decreet.

Deze wijzigingen treden in werking uiterlijk op 1 januari 2026, op de datum die de Vlaamse Regering vastlegt.

• Subsidies inkomenstarief worden in de toekomst mogelijk voor organisatoren kinderopvang die ook buitenschoolse opvang realiseren.
• Opgroeien zal meer verschillende handhavingsmaatregelen kunnen treffen.
• De termen gezinsopvang en groepsopvang zijn uit het decreet geschrapt. In de toekomst wordt alleen nog onderscheid gemaakt op basis van het aantal vergunde plaatsen. 
• Het decreet bevat de rechtsgrond voor de organisatie van de lokale loketten. De band tussen de Huizen van het Kind en de loketten zal verder worden versterkt. 
• Ook Bij het toepassen van het voorzorgsprincipe zal Opgroeien de organisator aanmanen, maar in sommige gevallen kan dit worden overgeslagen, zoals bij dringende noodzaak.

De Vlaamse Regering zal dit nog verder uitwerken en Opgroeien zal dan hierover informeren.