Gezonde voeding en voedselveiligheid

Gezond eten leer je van jongs af aan. In de opvang krijgen kinderen gezond eten en drinken, dat hygiënisch wordt bereid.

Borstvoeding heeft veel voordelen voor mama, kind en de opvang. Daarom raden we aan om 6 maanden uitsluitend borstvoeding te geven. Daarna is borstvoeding positief als bijvoeding, tot 2 jaar of zolang mama en kind dit willen. 

Aangepaste flesvoeding bevat alle nodige voedingsstoffen voor de normale groei en ontwikkeling van een baby. Een correcte bereidingswijze is van groot belang. 

Ten laatste op 6 maanden starten we naast borstvoeding of melkvoeding met vaste voeding. Veel ouders starten tussen 4 en 6 maanden met groente- en fruitpapjes.
Vanaf 18 maanden kan een peuter geleidelijk aan mee-eten met volwassenen.

In samenwerking met Gezond leven vzw maakten we enkele video’s over de meest prangende vragen rond het eetmoment. 

De kans is groot dat er in elke opvang wel een kindje met een voedselallergie is. Het kan gaan om een gekende voedselallergie, maar een kind kan ook plots allergisch reageren op een voedingsmiddel zonder dat dit gekend was. Dat kan bijvoorbeeld als een nieuw voedingsmiddel de eerste keer wordt aangeboden in de opvang of bij een felle reactie op een voedingsmiddel waarop bij eerste aanbieding weinig reactie was.

Een voedselallergie is geen reden om een kindje uit de opvang te weren. Als opvang bekijk je best samen met de ouders hoe jullie tegemoet kunnen komen aan de specifieke behoefte van het kind.

Sommige opvangvoorzieningen kregen al te maken met een kindje dat ernstig allergisch reageerde op een voedingsmiddel. Dit kan gebeuren door onzorgvuldig handelen en het gekende allergeen toch toe te dienen of doordat een kindje een nog niet gekende voedselallergie had. Daarom raden we aan om vooraf goed na te denken welke stappen je in dat geval zou zetten. Meer info bij crisisprocedure.

Voor elk kind is er in de opvang een inlichtingsfiche aanwezig waarop onder meer de allergieën vermeld staan.

• Vraag eventueel aan de ouders bijkomende informatie wanneer ouders die kregen, bv. van een diëtist, van de behandelende arts.
• In specifieke gevallen kan gedetailleerde medische informatie nodig zijn. Daarom raden we aan om best een medisch attest op te vragen.
• Als je op de hoogte bent van een kind met voedselallergie, maak je best duidelijke afspraken met de ouders: Op welke voedingsmiddelen reageert het kind? Welke voedingsmiddelen moeten vermeden worden? Welke stoffen moeten vermeden worden? Staat dit altijd op het etiket van de verpakkingen? In ernstige gevallen kan het niet haalbaar zijn voor de opvang om de maaltijden te bereiden. Maak afspraken met de ouders over het meebrengen van voedingsmiddelen naar de opvang. Of maak gebruik van vooraf bereide maaltijden.
• Vraag welke signalen kunnen wijzen op een allergische reactie bij het kind, zodat je een allergische reactie snel kan herkennen en tijdig de nodige stappen kan zetten.
• Zorg ook dat de contactgegevens van de ouders steeds in de nabijheid zijn, zodat de ouders op tijd verwittigd kunnen worden.
• Maak afspraken wanneer jullie eventueel zelf een arts raadplegen.
• Een goede wederzijdse communicatie tussen de opvang en de ouders is heel belangrijk.

De medewerkers in de  opvang moeten geïnformeerd zijn over de problematiek van voedselallergieën en op de hoogte zijn van de risico’s voor het allergische kind. Je kan ervoor kiezen om een vorming te organiseren over dit thema.

• Zorg dat je de samenstelling van de bereide maaltijden kent.
• Werk met receptenfiches voor groepsopvang
• Als je werkt met een externe dienst, moet deze de afwezigheid van allergenen kunnen garanderen. Maak duidelijke afspraken met de externe leverancier.
• Het FAVV begeleidt bedrijven bij hun communicatie over allergenen naar de consument (tekst en video). 

Maaltijden door ouders

Als je de afwezigheid van een bepaald allergeen niet kan garanderen, kan je ervoor kiezen om de maaltijden te laten meebrengen door de ouders. Maak hierover duidelijke afspraken met de ouders (zie checklist voedselveiligheid hieronder). Neem in dit geval volgende aanbevelingen in acht:

• Als ouders een bereide maaltijd meebrengen naar je opvang moeten ze steeds een etiket aanbrengen met de naam van het kind en de datum van bereiding.
• De risico’s van deze werkmethode moeten gekend zijn door de opvang en de ouders. Gepaste maatregelen moeten genomen worden om de veiligheid van de voedingsmiddelen te verzekeren. Het verdient de voorkeur om hierover een gesprek te voeren met de ouders om hen de nodige informatie te geven. Denk aan het hygiënisch bereiden, correct bewaren en transporteren naar de opvang. Kies voor niet snel bederfbare voedingsmiddelen.
• De ouders zijn verantwoordelijk voor de veiligheid van de meegebrachte maaltijden (bv. versheid, bereidingswijze, …). Jij bent verantwoordelijk voor alle verdere stappen vanaf de ontvangst van de maaltijden (bv. gekoelde bewaring, opwarmen, …). Maak hierover duidelijke afspraken. Je kan er bv. voor kiezen om deze verdeling van verantwoordelijkheden op te nemen in het huishoudelijk reglement of je maakt een schriftelijke overeenkomst met de ouders.

Andere aandachtspunten

1. Hou toezicht tijdens de eetmomenten.
2. Handjes en gezichtjes wassen na eten en drinken, ook best voor de maaltijd de handen wassen.
3. Schoonmaken met zeep verwijdert allergenen prima. Ook bijvoorbeeld pinda- en notensporen.
4. Zorg voor proper materiaal: schoon speelgoed en meubilair en een schone vloer.

Voor groepsopvang
De wettelijke verplichting inzake traceerbaarheid geldt niet voor voedingswaren en bereide maaltijden die ouders uitzonderlijk meebrengen naar je opvang, bv. omwille van gezondheidsredenen.

Voor gezinsopvang volstaat het om eenvoudige hygiëneregels toe te passen. Om je werkwijze te checken of verbeteren kan je de checklist hygiëne voor gezinsopvang gebruiken.

Groepsopvang moet voldoen aan de wettelijke verplichtingen van het FAVV (Federaal Agentschap voor Veiligheid van de Voedselketen). Je vindt ze terug in de autocontrolegids hieronder. Deze gids helpt je om een goed voedselveiligheidsbeleid op te stellen.