Kind van een familie in buitenland

Je adopteert een kind dat familie is en in het buitenland woont. Deze adoptieprocedure is van toepassing als je tot in de vierde graad verwant bent met het te adopteren kind (bv. neef of nicht).

Bij een intrafamiliale adoptie zal de adoptieprocedure meestal zonder tussenkomst van een adoptiedienst verlopen. VCA zal je begeleiden doorheen het proces. Je moet dus altijd bij VCA de procedure opstarten.

De procedure om een kind van je familie uit het buitenland te adopteren bestaat uit een aantal stappen. De eerste stap is de aanmelding en registratie.

1. Je vult het aanmeldingsformulier voor de adoptie van een kind van je familie uit het buitenland volledig in en bezorgt ons dit via e-mail adoptie@opgroeien.be of via de post (Hallepoortlaan 27 - 1060 Brussel).
2. Het VCA registreert je aanmelding en geeft je een nummer op basis van je aanmeldingsdatum.
3. Het VCA onderzoekt je aanmeldingsformulier om na te gaan of het kind dat je wil adopteren voldoet aan de adoptabiliteits- en subsidiariteitsvoorwaarden. Hierbij bekijkt het VCA of iedereen akkoord gaat met de adoptie en of er geen andere oplossingen mogelijk zijn in het herkomstland.

Om een kind van je familie uit het buitenland te adopteren moet je aan een aantal voorwaarden voldoen.

Om de specifieke intrafamiliale procedure te kunnen volgen, moet het gaan om een kind dat maximaal tot in de vierde graad familie is (bv. nichtje, neefje, …). Het kan ook gaan om een kind waar je mee samenwoonde en waar je voor zorgde voordat je de adoptieprocedure startte.

Bij intrafamiliale adoptie wordt er meestal gekozen voor een zelfstandige adoptie. Bij een zelfstandige adoptie komt er geen adoptiedienst tussen en verloopt alles via het VCA. Je moet dan veel zelf opvolgen in het herkomstland maar meestal ken je in dit geval het land en zijn gewoonten goed. In sommige herkomstlanden kan je enkel adopteren via een erkende adoptiedienst. 

Voorwaarden België

• Je bent minstens 25 jaar oud.
• Je bent minstens 15 jaar ouder dan het kind dat je adopteert.
• Je hebt je permanente verblijfplaats in België.
• Je volgt het verplichte voorbereidingsprogramma.
• Je wordt geschikt verklaard door de familierechtbank.

Het land waar het adoptiekind vandaan komt, wil dat hij/zij door een voor hem/haar geschikt gezin geadopteerd wordt. Ieder land legt dus zijn eigen voorwaarden op. De meest voorkomende bijkomende voorwaarden zijn:

• Maximumleeftijd voor de adoptieouder of een maximaal leeftijdsverschil tussen adoptieouder en - kind;
• Enkel (gehuwde) heterokoppels kunnen adopteren;
• Blanco uittreksel uit het strafregister;
• Gezondheidsattest (soms ook bewijs van onvruchtbaarheid);
• …

Heb je als adoptieouder een andere nationaliteit dan moet je toch aan de Belgische voorwaarden voldoen. Daarnaast moet je in volgende gevallen ook aan wettelijke voorwaarden voldoen van het land van je nationaliteit:

• Je adopteert alleen;
• Je adopteert als koppel en hebt allebei dezelfde (niet-Belgische) nationaliteit.

Dit betekent dat je als koppel enkel moet voldoen aan de Belgische voorwaarden (en van het herkomstland van het kind) als je een verschillende nationaliteit hebt bv. Belg-Nederlands; Nederlands-Frans; Russisch-Braziliaans; etc.

1. Je wordt uitgenodigd voor een gesprek bij het VCA.
2. Tijdens dit gesprek krijg je uitleg over de adoptieprocedure en worden de slaagkansen van de adoptie besproken.
3. Na het gesprek ontvang je thuis een schriftelijk advies van het VCA over de (on)mogelijkheden van jouw adoptieproject.
4. Je bevestigt jouw inschrijving voor de voorbereiding binnen de 60 kalenderdagen na het individueel gesprek.

Tijdens de voorbereidingssessie krijg je een uitgebreide uitleg over adoptie. De thema’s die aan bod komen zijn o.a. hechting, rouw, voorgeschiedenis en ontwikkeling van adoptiekinderen, diversiteit, discriminatie.

1. Je betaalt 250 euro aan het VCA voor de voorbereiding.
2. Je wordt doorverwezen naar het Steunpunt Adoptie.
3. Het Steunpunt Adoptie nodigt je uit voor het voorbereidingsprogramma (1 dag).
4. Doel: informatie geven over adoptie, de adoptiedriehoek, pedagogische en psychologische aspecten bij de opvoeding, de procedure, de juridische gevolgen en mogelijke nazorg.
5. De groep bestaat enkel uit kandidaat-adoptieouders die een kind van familie uit het buitenland willen adopteren.
6. Tijdens het voorbereidingsprogramma vindt er geen enkele beoordeling plaats. De kandidaat-adoptieouder kan tijdens de voorbereiding vrijuit praten en vragen stellen.
7. Niets van wat tijdens de voorbereiding gezegd wordt, mag doorgegeven worden aan derden.
8. Een attest voor de werkgever vraag je aan het VCA via e-mail adoptie@opgroeien.be. Dit attest toont aan dat je de voorbereiding moet volgen om te kunnen adopteren. Er is geen wettelijke verlofregeling.
9. Na de voorbereiding (en na betaling) krijg je een attest van voorbereiding. Dit attest blijft één jaar geldig. 

Binnen het jaar na de afronding van de voorbereiding, moet je (of een advocaat) een verzoekschrift indienen bij de griffie van de familierechtbank in het arrondissement waar je woont. Het kost 165 euro om de procedure bij de rechtbank te laten opstarten (rolrecht).

Bij het verzoekschrift moeten volgende documenten mee ingediend worden:

• Het attest van voorbereiding
• Uittreksel uit het strafregister
• Een afschrift van de geboorteakte
• Huwelijksakte of verklaring van wettelijke samenwoning of bewijs van meer dan 3 jaar samenwonen
• Bewijs van woonst en nationaliteit

De laatste 3 documenten moet je niet indienen als je in België geboren bent. Het VCA raadt wel aan om deze documenten toe te voegen zodat er geen extra wachttijd optreedt bij de rechtbank.

• Het maatschappelijk onderzoek wordt bevolen via een tussenvonnis.
• Het VCA ontvangt het tussenvonnis en stuurt je dossier dan door naar de dienst voor maatschappelijk onderzoek (DMO): DMO in CAW Brussel.
• De dienst voor maatschappelijk onderzoek contacteert je.
• Na de gesprekken maakt de DMO een verslag op en stuurt dit naar het VCA.
• Het VCA stuurt het verslag van het maatschappelijk onderzoek naar jou en naar de rechtbank.
• De familierechtbank nodigt je uit voor een rechtbankzitting.

• Dit bestaat uit minstens 4 gesprekken met een maatschappelijk werker en een psycholoog.
• Ter voorbereiding vul je een vragenlijst in en schrijf je je levensverhaal.
• De DMO onderzoekt de factoren (risico en protectief) die een invloed kunnen hebben op het slagen van de adoptie. 
• De DMO maakt een verslag met advies over je geschiktheid om te adopteren voor de familierechtbank.
• Je bezorgt een medisch attest van jouw huisarts aan de DMO en dit wordt toegevoegd aan het verslag.

1. De familierechter nodigt je uit nadat hij het verslag van het maatschappelijk onderzoek heeft ontvangen.
2. De familierechter beslist of je geschikt bent om te adopteren. Hij baseert zich hiervoor op het verslag van het maatschappelijk onderzoek. Je kan zelf ook nog documenten of argumenten geven die de rechter kunnen helpen bij zijn beslissing.
3. Een geschiktheidsvonnis is 4 jaar geldig.
4. Je krijgt kort na de uitspraak een kopie van dit vonnis.
5. Binnen de 2 maanden na het vonnis maakt het openbaar ministerie een verslag gebaseerd op het maatschappelijk onderzoek. Dit is bedoeld voor het land van herkomst.
6. De Federale Centrale Autoriteit (FCA) stuurt het vonnis en het verslag naar het VCA.

Als de adoptie niet afgerond raakt binnen de geldigheidsperiode van 4 jaar dan kan je een verlenging aanvragen. Dit kan alleen als je een goedgekeurd kanaal voor een zelfstandige adoptie kan voorleggen.

Het vonnis kan, in het kader van één adoptieprocedure, verschillende (opeenvolgende) keren met 2 jaar verlengd worden. De procedure is als volgt:

• Je moet, ten vroegste 5 maanden voor het vervallen van je geschiktheidsvonnis én ten laatste op de laatste dag van de geldigheid, word een verzoekschrift indienen bij de familierechtbank die eerder het geschiktheidsvonnis uitsprak.
• Bij het verzoekschrift moet je een kopie van de bemiddelingsovereenkomst met de adoptiedienst of het bewijs dat het kanaalonderzoek werd goedgekeurd toevoegen. Je bezorgt een kopie van dit verzoekschrift en van het attest van gezinssamenstelling aan het VCA.
• Het VCA stuurt je een vragenlijst die je zo snel mogelijk moet invullen.
• De griffie van de familierechtbank vraagt aan het VCA of de situatie van de kandidaat-adoptieouder wel of niet veranderd is. Als de situatie veranderd is dan is er een actualisatie van het maatschappelijk onderzoek nodig. Het VCA maakt hierover een gemotiveerd attest op:
  • Als er geen wijzigingen zijn die jouw geschiktheid kunnen beïnvloeden dan kan de rechtbank het geschiktheidsvonnis automatisch met 2 jaar verlengen.
  • Als er wel wijzigingen zijn die jouw geschiktheid kunnen beïnvloeden dan wordt er onmiddellijk een actualisatie van het maatschappelijk onderzoek opgestart door de dienst voor maatschappelijk onderzoek (DMO).
• Het VCA baseert zich voor het attest op: 
  • Het attest van gezinssamenstelling,
  • De ingevulde vragenlijst,
  • Informatie van het VCA of van de adoptiedienst (wijzigingen op het vlak van de zorgvraag van al aanwezige kinderen, in het gezinsfunctioneren, in de partnerrelatie, invloed van de wachttijd).
• Binnen één maand bezorgt het VCA de informatie aan de familierechtbank. Stuur je de vragenlijst niet tijdig terug, dan wordt er sowieso een actualisatie van het maatschappelijk onderzoek opgestart.

• Minstens 2 gesprekken met de DMO.
• Verslag met een evaluatie van de huidige situatie.
• Het VCA stuurt het verslag naar de familierechtbank en naar jou.
• De familierechter beslist over de verlenging van het geschiktheidsvonnis. Het vonnis kan zo met 2 jaar verlengd worden.

Intrafamiliale adoptie is een vorm van zelfstandige adoptie, zonder bemiddeling van een adoptiedienst. Zelfstandige adoptie betekent echter niet dat je zelf naar een herkomstland trekt en ter plaatse alle stappen zet om een kind te adopteren, zonder de procedure te volgen en zonder medeweten van het VCA.

Dit zijn de volgende stappen die zullen genomen worden nadat je een geschiktheidsvonnis hebt.

1. Kanaalonderzoek
2. Stappen na goedkeuring kanaal

Na ontvangst van je geschiktheidsvonnis, dient er bij een zelfstandige adoptie  eerst een kanaalonderzoek te gebeuren door VCA. Het 'kanaal' is het ganse adoptieproces in het land van herkomst en iedereen die zal tussenkomen in dit proces. Het aanmeldingsformulier voor de adoptie van een kind van familie uit het buitenland wordt gebruikt als inlichtingendossier. Het VCA baseert zich op deze informatie om het kanaalonderzoek te voeren.

1. Je stuurt een kopie van het geschiktheidsvonnis naar het VCA.
2. Het VCA vraagt 500 euro voorschot voor het kanaalonderzoek.
3. Het VCA controleert jouw kanaal door advies te vragen aan verschillende instanties zoals de Federale Centrale Autoriteit, de plaatselijke overheid, NGO’s met ervaring in het herkomstland (vb. Unicef, Service Sociale Internationale, …) , centrale autoriteiten van andere ontvangende landen, het Permanent Bureau van de Haagse Conventie, …
4. Het VCA heeft 4 maanden tijd om het onderzoek af te ronden. Als het binnen deze periode niet lukt, dan kan de termijn maximaal tweemaal met 2 maanden verlengd worden (dus in totaal maximaal 8 maanden).
5. Om het kanaal te beoordelen onderzoekt het VCA of
   • er voldoende garanties zijn dat de betrokken instanties en contactpersonen in het herkomstland wetgeving respecteren en handelen in het belang van het kind;
   • het principe van de subsidiariteit wordt geëerbiedigd;
   • de juridische en sociaalpsychologische adopteerbaarheid van de kinderen gegarandeerd kan worden;
   • er financiële transparantie is.

Het VCA keurt het kanaal éénmalig goed of af.

Na de goedkeuring van het kanaal, kan de procedure in het land van herkomst opgestart worden.

• Je stelt je dossier voor het herkomstland samen zoals het gevraagd wordt door het land. Alle documenten in het dossier moeten gelegaliseerd en beëdigd vertaald worden
• Je dient het originele dossier, de vertaling en een kopie in bij het VCA
• Het VCA verzendt jouw dossier naar de bevoegde autoriteit in het land van herkomst. Deze autoriteit kan bijkomende vragen stellen of het dossier direct aanvaarden
• De bevoegde autoriteit in het herkomstland stuurt een dossier over het adoptiekind aan het VCA.
• Het VCA controleert of het kinddossier volledig is:
  • een verslag met gegevens over de identiteit van het kind, adopteerbaarheid, persoonlijke achtergrond, gezinssituatie, medisch verleden en dat van zijn familie, sociaal milieu en de levensbeschouwelijke opvattingen ervan, bijzondere behoeften
  • geboorteakte van het kind
  • toestemming van het kind indien vereist
  • toestemming van de andere personen, instellingen en autoriteiten van wie de toestemming tot adoptie vereist is
  • nationaliteitsbewijs en attest van gewone verblijfplaats van het kind
  • een attest waarin de bevoegde autoriteit van het herkomstland verklaart dat
    • het kind adopteerbaar is
    • dat interlandelijke adoptie aan het hoger belang van het kind beantwoordt
    • motiveert waarom de beslissing om het kind toe te vertrouwen aan de kandidaat-adoptieouders aan het belang van het kind beantwoordt
    • alle toestemmingen aanwezig zijn en vrij en volledig geïnformeerd gegeven zijn.
• Het VCA keurt het kindvoorstel goed en stuurt een kopie van het dossier naar jou
• Je ondertekent een aanvaardingsdocument.
• Het VCA stuurt zijn goedkeuring en jouw aanvaarding naar de bevoegde autoriteit in het herkomstland.

Hierna kan de adoptieprocedure in het herkomstland verdergezet werden.

In sommige landen wordt dan de adoptie uitgesproken. In andere landen wordt een plaatsing met het oog op adoptie uitgesproken en wordt de adoptie pas later in België uitgesproken.

• Een adoptie die uitgesproken is in het buitenland moet erkend worden door de Federale Centrale Autoriteit. Dit is de dienst Internationale Adoptie bij de FOD justitie. Deze erkenning is nodig om een Belgisch paspoort te krijgen voor het adoptiekind en om met het kind naar België te kunnen komen. Meer weten over de erkenningsaanvraag. De erkenning van de adoptie in België wordt geregistreerd. Je krijgt hiervan een bewijs en daarmee kan je het kind inschrijven in het bevolkingsregister.
• Als het land van herkomst een plaatsing met het oog op adoptie uitspreekt, krijg je van het VCA een attest voor de Belgische ambassade. Op basis van dat attest krijgt het kind een visum (visum D) om naar België te komen. Binnen de 6 maanden na aankomst moet je dan een verzoek tot adoptie indienen bij de familierechtbank. Na de adoptie-uitspraak wordt het kind automatisch in de registers van de burgerlijke stand ingeschreven.

Sommige herkomstlanden willen op de hoogte gehouden worden van de kinderen die geadopteerd worden. Zij vragen dan gedurende een periode follow-uprapporten waarin omschreven wordt hoe het kind evolueert in zijn nieuwe gezin. Als het herkomstland dit vereist dan moet je een nazorgovereenkomst afsluiten met een erkende adoptiedienst. Deze overeenkomst voorziet in het volgende:

• Basisaanbod (507,15 euro): intakegesprek voor de ondertekening van het contract en 2 huisbezoeken en 2 follow-uprapporten
• 65,93 euro per bijkomend rapport zonder huisbezoek
• 253,58 euro per bijkomend huisbezoek, inclusief rapport

Het VCA verwijst je door naar een adoptiedienst en bezorgt het kinddossier en ouderdossier aan de adoptiedienst. Vertaal-, legalisatie- en verzendingskosten van de follow-up-rapporten is ten laste van de adoptieouder.

• Je meldt de aankomst van je kind aan het VCA.
• Het VCA zal een kopie vragen van de nog ontbrekende documenten in het adoptiedossier. Het volledige adoptiedossier moet binnen 4 maanden na aankomst van het kind bij het VCA zijn. Het wordt bewaard zodat het adoptiekind later steeds inzage kan krijgen in zijn adoptiedossier.

De wachttijd om een kind van je familie uit het buitenland te adopteren hangt af van verschillende factoren.

• De geschiktheidsprocedure duurt 1 tot anderhalf jaar. Dit hangt ook af van hoe snel je de voorbereiding kunt volgen. Daarnaast speelt het ook een rol hoe snel het proces bij de familierechtbank verloopt
• De duur van het kanaalonderzoek hangt af van de volledigheid van je inlichtingendossier en van de snelheid waarmee buitenlandse partners, autoriteiten en diensten reageren om hun advies te geven
• De lengte van de adoptieprocedure in het land van herkomst hangt af van hoe snel de autoriteiten in het land van herkomst een kinddossier kunnen samenstellen. Dit is dus moeilijk te voorspellen.

Om een kind van je familie te adopteren, hou je best rekening met volgende kosten.

• Inschrijving voor de voorbereidingssessie: 250 euro
• Het verzoekschrift voor de familierechtbank: 165 euro
• Kanaalonderzoek: 500 euro. Dit bedrag wordt gebruikt voor eventuele vertalingen of verzendingen van documenten in het kader van het onderzoek. Na afronding van het onderzoek krijg je een afrekening en het overschot wordt terugbetaald.
• Procedure in het land van herkomst: van 5000 euro tot 10 000 euro, afhankelijk van het land van herkomst.
• Vertaal-, legalisatie- en verzendkosten: afhankelijk van land van herkomst en omvang van het dossier.
• Reis- en verblijfkosten om het kind op te halen: afhankelijk van het land van herkomst.
• Eerste nazorg door de adoptiedienst: 507,15 euro voor twee huisbezoeken en follow-uprapporten.
• Extra nazorg: huisbezoeken of follow-uprapporten gevraagd door het land van herkomst: 253,58 euro per huisbezoek en 65,93 euro per follow-up-rapport.