Veilig speelgoed

Waar moet je rekening mee houden als je speelgoed (nieuw of tweedehands) aankoopt of uitleent? We geven een overzicht per leeftijd. Zelfgemaakt speelgoed komt hier niet aan bod.

Speelgoed dat in Europa verkocht wordt, moet aan de Europese speelgoedrichtlijn (2009/48/EG) voldoen. Een fabrikant van speelgoed verklaart dat hij aan alle veiligheidseisen voldoet door een CE-markering aan te brengen op het speelgoed.  

De FOD economie doet regelmatig marktonderzoek waarbij bepaalde producten onder de loep genomen worden om te controleren of ze aan alle veiligheidseisen voldoen. Het gebeurt dat na dergelijk marktonderzoek bepaalde producten uit de handel worden gehaald. Meer informatie hierover op Veilig speelgoed? Tips voor de consument (FOD Economie).

Gebruik je gezond verstand als je speelgoed wil aankopen. Er zijn een aantal zaken waar je kan op letten. Het geeft je meer garantie op een betrouwbare fabrikant en een veilig product.

1. Er is een CE-markering aangebracht.
2. De firmanaam/merkteken en adresgegevens van fabrikant en/of invoerder staan op het speelgoed vermeld.
3. Er is een heldere gebruiksaanwijzing bijgevoegd.
4. De winkel of webwinkel is bekend en betrouwbaar.

Daarnaast kan je zelf een aantal zaken checken:  

1. Is het speelgoed aangepast aan de leeftijd van je kind? 
2. Is het niet te luidruchtig? 
3. Heeft het geen eigenaardige of sterke geur? 
4. Zijn batterijen goed afgeschermd? 
5. Controleer extra op kleine onderdelen of losse stiksels als het speelgoed bedoeld is voor kinderen jonger dan 3 jaar.

Ook met speelgoed dat perfect veilig was bij aankoop kan er nog iets misgaan bv. door verkeerd gebruik, door slijtage, door vervuiling ...

• Blijf in de buurt en hou actief toezicht als je kind aan het spelen is. 
• Controleer regelmatig de staat van het speelgoed:
  • Versleten en kapot speelgoed hoort niet thuis in de speelgoedkoffer.
  • Ook vuil speelgoed vormt een risico, zeker als het in de mond gestoken wordt. Speelgoed kan je reinigen met water en zeep. Heel wat speelgoed is ook geschikt voor de vaatwasmachine. In badspeeltjes ontstaat snel bacterievorming. Gooi ze regelmatig weg. 
• Negeer nooit de waarschuwing 'Niet geschikt voor kinderen onder de 3 jaar'. Speelgoed voor ouderen kinderen heeft soms kleine onderdelen die voor een baby of peuter gevaar op verstikking kunnen opleveren.
• Hou kleine onderdelen zoals knikkers, kleine gummiballetjes, munten, magneetjes, kralen, elastiekjes, surprise-speelgoedjes uit snacks... uit de buurt van kleine kinderen. Controleer ook altijd de speelhoek op zoekgeraakte spulletjes. 
• Let op bij het vervangen van batterijen. Kijk na of ze goed vast zitten en laat geen batterijen rondslingeren. Bewaar sowieso alle speelgoed met batterijen buiten het bereik van kleine kinderen en laat hen er enkel onder toezicht mee spelen.
• Sommige voorwerpen hebben risico op verstikking, zoals een plastiek zak, een speelgoedkoffer ... Een speelgoedkoffer moet daarom luchtopeningen hebben en mag niet automatisch kunnen dichtgaan.
• Opruimen na het spelen voorkomt ongevallen. 

Je kent het wel: je kocht nieuw speelgoed en je kind heeft alleen maar interesse in de doos. De keukenkast met plastiek potjes is veel meer in trek dan de speelgoedkist. Niks gaat boven een echt kookpot met een houten lepel om te trommelen. Om nog te zwijgen van de schat aan spelmateriaal dat je in de natuur kan vinden. 

Recuperatiemateriaal, ‘echte’ voorwerpen, natuurlijke elementen ... ook wel 'loose parts' genoemd zijn niet gemaakt als speelgoed en dragen dus geen CE-keurmerk of hebben geen leeftijdsindicatie. Er wordt ook geen gebruiksaanwijzing bij geleverd waardoor je helemaal zelf kan kiezen hoe je ermee speelt. 

Bij dit soort spelmateriaal ben je nog meer aangewezen op je gezond verstand om in te schatten of het veilig en geschikt is voor jouw kind om mee te spelen.

Een aantal zaken die je kan onderzoeken: 

• Kan het breken? Is het na het breken nog veilig genoeg? 
• Zijn er scherpe hoeken of randen aan? 
• Is er een chemisch risico (bv. giftige vernis of verf)?
• Is er onzichtbaar gevaar?  
• Komen er splinters of stukken af? 

Materiaal dat kinderen in de mond steken, check je extra goed en regelmatig opnieuw.   

Op Loose parts play: niets wordt alles vind je meer info over spelen met materiaal met een open einde, dat kinderen zelf invullen, vastpakken, verzamelen, verplaatsen en ontdekken. Geen klassiek speelgoed, maar alles wat in de echte wereld te vinden is.

• Een lint met speeltjes dat over het bed, de wieg of de box gehangen wordt met 2 bevestigingspunten, mag niet langer dan 75 cm.
• Speelgoed en touwen van (muziek)mobielen met één ophangpunt mogen niet langer zijn dan 22 cm.
• Als je kind zich recht kan trekken, is een mobiel boven het bed niet meer veilig en neem je de mobiel weg.

• Neuzen, ogen en knopen hangen goed vast, maar niet met metalen draden.
• De naden van de knuffels zijn goed dichtgenaaid.

• Bewaar ze in de koelkast. In de diepvriezer worden ze te koud met gevaar voor brandwonden.
• Kijk goed na dat de vloeistof niet lekt uit de bijtring of rammelaar.

Vloerpuzzels die momenteel aangeboden worden op de Belgische markt dienen te voldoen aan de eisen van het KB van 19 januari 2011, geïnspireerd op de Europese normering van Speelgoed EN71. Een fabrikant geeft aan dat de vloerpuzzel voldoet aan deze norm door het aanbrengen van de CE- markering.

In principe moet je er dus van uitgaan dat het product veilig is. Je kan als consument enkel nagaan of er een naam en adres op het product staat en er een CE-markering aanwezig is.

Om de slechte geur van het materiaal van de vloerpuzzels te verdoezelen, het soepeler te maken of te verven, gebruikt men soms chemische stoffen, zoals formamide, in aanvaardbare concentratie. Deze stoffen verdampen na verloop van tijd.

We raden aan om deze aanbevelingen altijd toe te passen:

• Verlucht een nieuwe vloerpuzzel 14 dagen voor gebruik.
• Kies een vrij dikke vloerpuzzel, zodat de kans dat er stukjes afscheuren klein is.
• Een vloerpuzzel met kleine puzzelstukjes is gevaarlijk voor kinderen onder de 3 jaar.
• Laat je kind de puzzelstukken niet in de mond steken.
• Verwijder de vloerpuzzel (speelmat) zodra er stukjes loskomen of versleten zijn.
• Hou de verpakking altijd buiten het bereik van kinderen.
• Voor meer informatie over een bepaald product: lees de gebruiksaanwijzing of neem contact op met de fabrikant.

Adviezen over poppen en knuffels en bijtringen en rammelaars met vloeistof lees je hierboven en gelden ook voor kinderen tussen 6 en 12 maanden. 

Laat een kind niet onder een speeltapijt of speelmat kruipen.

Een loopstoel is een wandelhulp die baby’s in staat stelt om zich rechtopstaand voort te bewegen, ook al kunnen ze nog niet zelfstandig stappen. Vaak gaat het om een constructie op wieltjes met in het midden een soort hangende stoel waarin de baby wordt vastgemaakt.

Kind en Gezin raadt een loopstoeltje niet aan omdat het de ontwikkeling van een kind vertraagt. Op die manier maakt een kind verplaatsingen op een leeftijd waarop hij of zij nog niet in staat is deze te controleren. Je kind kan dan vallen of zich bezeren.

• Ballonnen kunnen schadelijke stoffen bevatten. Blaas ze daarom nooit op met de mond, maar gebruik een pomp. Laat kinderen ook nooit op een ballon sabbelen.
• Ballonnen zijn gevaarlijk voor verstikking. Laat een kind dat jonger is dan 3 jaar daarom nooit alleen met een ballon spelen.
• Folieballonnen zijn minder gevaarlijk.

• Hou toezicht, ook als je kind in ondiep water speelt met opblaasbaar speelgoed dat zijn of haar gewicht kan dragen.
• Een ingedrukt ventiel steekt niet meer dan 5 mm uit.

Adviezen over poppen en knuffels, speeltapijt of speelmat, ballonnen en opblaasbaar speelgoed lees je hierboven en gelden ook voor kinderen tussen 1 en 3 jaar. 

• Een ballenbad is zo gebouwd dat er bij het spelen maar een minimum aantal ballen uit kan vallen.
• De maximum diepte is 45 centimeter voor kinderen onder de 3 jaar.
• De ballen hebben een minimum diameter van 7 cm.
• De ingang van het ballenbad of het platform mag zich niet meer dan 1 meter boven de bodem van het bad bevinden, om gevaar bij het springen te voorkomen.
• De ondergrond van het ballenbad is schokabsorberend: kies buiten voor gras en binnen voor een zacht tapijt.
• Maak een ballenbad regelmatig schoon.
• Laat kinderen nooit onbewaakt in een ballenbad spelen, omdat ze onder de ballen kunnen terechtkomen en stikken en ze op elkaar kunnen springen.

• Respecteer altijd het maximum gewicht. Lees de gebruiksaanwijzing of de instructies op de verpakking.
• Speelgoed op een vlakke ondergrond biedt meer stabiliteit en beperkt het risico op vallen.
• Een kind met een voertuig hoort niet op de openbare weg.

• Volg de instructies van de fabrikant: installatie, aanbevolen leeftijd van het kind, ondergrond...
• Hou altijd toezicht.
• Het speeltoestel staat stabiel.
• Zorg voor voldoende valruimte rondom het speeltoestel.
• Er zijn geen splinters, verroeste onderdelen, uitstekende balken, punten, spijkers of bouten.
• Dek de zandbak goed af na het spelen zodat het zand niet nat wordt. Een zandbak is bovendien aantrekkelijk voor honden en katten.

De grond onder de speeltoestellen is schokabsorberend:

• Buiten: goed aangevuld zand of boomschors.
• Binnen: schokabsorberende mat (bv. turnmat).
• Bij glijbanen leg je het absorberend materiaal zeker aan het trapje en aan de zijkant van de glijbaan.

Een trampoline is een populair speeltoestel, maar ook gekend voor ongevallen. Deze ongevallen gebeuren vooral doordat een onveilig toestel gekozen wordt (net ontbreekt, ...), door het niet correct gebruik ervan of door gebrek aan toezicht. Peuters komen er meestal mee in contact via grotere kinderen.

• Lees zorgvuldig de gebruiksaanwijzing of de instructies op de verpakking vooraleer de trampoline in gebruik te nemen.
• Verlies de kinderen op een trampoline niet uit het oog. Toezicht van volwassenen is nodig. Wijs de kinderen op risico's en vertel hen wat mag en niet mag.

Volgens bepaalde literatuur, zouden kinderen jonger dan zes jaar niet mogen springen op een trampoline, omdat ze hun lichaam nog te weinig kunnen controleren. Lees meer tips en advies over trampolines.