Hervorming adoptiewetgeving

De Vlaamse Regering gelooft in een toekomst voor interlandelijke adoptie. Ze herbevestigt dat daarbij het belang van het kind voorop staat. Ontdek alles over de hervorming van de adoptiewetgeving in Vlaanderen.

Eind november 2023 lanceerden minister Crevits en het Vlaams Centrum voor Adoptie (VCA) een oproep om contact op te nemen met VCA voor wie vragen, twijfels of bezorgdheden heeft over het eigen adoptiedossier of het adoptiedossier van zijn of haar kind, ongeacht het geboorteland. Ook geboorte- of eerste ouders die (gedwongen) afstand deden en met vragen zitten, kunnen zich aanmelden. 

Deze oproep kwam er naar aanleiding van onregelmatigheden bij de adoptie van Ethiopische kinderen die tussen 1997 en 2015 naar Vlaanderen kwamen. Na onderzoek bij 12 gezinnen in 2023 bleek uit de voorlopige conclusies dat de realiteit soms verschilt van de inhoud van de adoptiedossiers. Dit heeft een grote impact op de betrokkenen. Daarom biedt de minister de mogelijkheid tot onderzoek aan voor alle geadopteerden en adoptiegezinnen die twijfels hebben over het correct verloop van de adoptie.  

De oproep lees je hier.

Geadopteerden en adoptiegezinnen met twijfels of bezorgdheden over hun adoptiedossier kregen de oproep om zich tegen eind februari 2024 aan te melden bij VCA. In totaal meldden 134 geadopteerden, adoptiegezinnen en geboorteouders zich aan in deze periode.

Aanmelden kan ook nog na deze periode via dit formulier. 

Vanaf half maart 2024 contacteert VCA de betrokkenen, in samenwerking met Steunpunt Adoptie (SA) en het Afstammingscentrum (AC).

VCA nodigt hen uit voor een persoonlijk gesprek. Het doel van dit verhelderingsgesprek is een zo goed mogelijk zicht te krijgen op de vragen om te kunnen inschatten welke vervolgstappen qua onderzoek nodig en mogelijk zijn. De gesprekken vinden plaats van maart tot en met mei 2024, in Brussel, Gent en Antwerpen.

Na de gesprekken volgt een persoonlijke terugkoppeling over welke vervolgstappen qua onderzoek mogelijk zijn. 

Wie bezorgdheden heeft over zijn of haar adoptie, kan voor meer informatie terecht op de FAQ op de website van Steunpunt Adoptie. Of bekijk de webinar via deze link.

Vind je niet onmiddellijk een antwoord op jouw vragen, neem dan  contact op met VCA:

• Per telefoon op 02 533 14 76/77 (maandag en woensdag: 14u tot 16u – dinsdag en donderdag: 9u30 tot 12u) of per e-mail via adoptie@opgroeien.be. 
• Voor psychosociale ondersteuning kunnen betrokkenen terecht bij Steunpunt Adoptie op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag op 078 15 13 27 van 9u tot 12u en van 13u tot 16u of via nazorg@steunpuntadoptie.be en a-Buddy.

De Vlaamse Regering besliste op vrijdag 10 september 2021 over vijf basisprincipes om te bouwen aan een vernieuwde aanpak voor adoptie in Vlaanderen. 

De Vlaamse Regering gelooft in een toekomst voor interlandelijke adoptie. Ze herbevestigt dat daarbij het belang van het kind voorop staat. 

Het concept van het meerouderschap is een belangrijke basisgedachte bij adoptie. Het maakt mogelijk om alle betrokkenen in het adoptieproces te erkennen, indien zij dat wensen en met de nuance dat dit op casusniveau dient te worden bekeken.  

De Vlaamse Regering steunt de idee om steeds te onderzoeken of er bij alle partijen bereidheid is om contact te behouden met de biologische of eerste ouder(s). 

Om de kansen voor kinderen te vergroten op een gepaste thuis en tegelijk ook het risico op mistoestanden nog sterker uit te sluiten, wil de Vlaamse regering de samenwerking op niveau van de naties (aankomstland – herkomstland) versterken. Vlaanderen zal ter plaatse gaan naar de landen waarmee na risicoanalyse samengewerkt kan worden of nieuwe samenwerking kan worden gezocht om te komen tot intense samenwerkingsafspraken. 

Op kindniveau wordt het systeem vervolgens gestuurd door de vraag van de herkomstlanden om binnen de gemaakte afspraken kinderen te plaatsen. We verankeren deze werkwijze waarrond vandaag al goede praktijken met een aantal herkomstlanden bestaan in de werking van interlandelijke adoptie.  

Uiteraard zijn er verschillen tussen adoptie en pleegzorg, maar als we vertrekken vanuit de nood van vele kinderen aan opvang in een gezinscontext, dan moeten we elke kans grijpen om kinderen een opvangperspectief te geven, en net daarom is het van belang om ook pleegzorg en adoptie te verbinden.  

De Vlaamse Regering heeft de ambitie om een deel van het voorbereidingstraject voor kandidaat adoptieouders en kandidaat pleegouders te laten samen sporen om op die manier alle kandidaat-ouders aan te spreken op hun bereidheid om een kind, al dan niet tijdelijk, in hun gezin te verwelkomen. Ouders kunnen uiteindelijk zelf de keuze maken voor pleegzorg of adoptie. Mogelijks zijn ze ook voor de beide gemotiveerd. 

De Vlaamse Regering onderzoekt hoe ze het bestaande nazorgbeleid nog kan versterken, met specifieke aandacht voor kinderen met bijzondere ontwikkelingsbehoeften, en maakt werk van een verbeterde registratie van gegevens en documentenbeheer. 

Het vernieuwde systeem voor interlandelijke adoptie moet ingaan vanaf september 2023. Het Vlaams Centrum voor Adoptie werkt momenteel op vraag van de Vlaamse regering aan een actieplan om de beslissing van de Vlaamse regering concreet vorm te geven. Uiteraard houden we alle betrokkenen hiervan op de hoogte. 

Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Hilde Crevits laat het adoptielandschap en het wettelijk kader errond hervormen. Dat gebeurt na eerdere aanbevelingen van een expertenpanel en uitgebreid overleg met alle betrokkenen. 

• In de toekomst wordt er strenger op toegezien dat adopties plaatsvinden in het belang van het kind. Zo komt er een systematische screening van herkomstlanden en zullen onafhankelijke experten adoptietrajecten mee beoordelen.
  • Op 15/02/2023 maakte VCA de resultaten van de eerste screeningsronde gekend. 
  • Op 28/11/2023 maakte VCA de resultaten van de tweede screeningsronde gekend.
• Zelfstandige adoptie (zonder begeleiding van een erkende adoptiedienst) zal niet meer mogelijk zijn.
• Kandidaat-ouders voor adoptie en pleegzorg zullen in de toekomst een gezamenlijk voortraject doorlopen.
• Een eeuwige bewaartermijn voor dossiers van geadopteerden.

Het nieuwe decreet interlandelijke adoptie is ondertussen goedgekeurd en werd op 10 juli 2024 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. De nieuwe Vlaamse Regering zal de uitvoeringsbesluiten bepalen voor dit decreet.

Vanaf 1 juli 2023 kan er nog maar één interlandelijke adoptiedienst worden erkend in Vlaanderen. Dat is een van de maatregelen die Vlaanderen neemt in een belangrijke hervorming van interlandelijke adoptie. Die adoptiedienst begeleidt alle adopties van kinderen uit herkomstlanden waarmee een samenwerking loopt.

Het Vlaams Centrum voor Adoptie heeft op 19 juni 2023 het voornemen geuit tot erkenning van adoptiedienst Het Kleine Mirakel.

Aangezien VIA vzw tijdig bezwaar heeft ingediend, kon het voornemen tot erkenning van Het Kleine Mirakel nog niet definitief van kracht worden, minstens tot na het advies van de Adviescommissie WVG die op 9 november 2023 dit bezwaar gegrond verklaarde. 

Hierdoor kwam het dossier bij minister Hilde Crevits terecht die een beslissing diende te nemen over het vervolg.

Op vrijdag 15 december 2023 besliste bevoegd minister Hilde Crevits om in afwachting van het nieuwe decreet voor interlandelijke adoptie geen nieuwe dienst voor interlandelijke adoptie te erkennen. Ze vraagt om na de definitieve goedkeuring van dit decreet de nodige stappen te zetten om de nieuwe oproep voor de erkenning van een dienst op te starten en de hervormingen van interlandelijke adoptie onverminderd verder te zetten. Tot op het moment dat er een nieuwe interlandelijke adoptiedienst erkend is, kunnen er evenwel geen nieuwe bemiddelingsovereenkomsten afgesloten worden.

In afwachting van de definitieve goedkeuring van het nieuwe decreet interlandelijke adoptie en tot op het moment dat een nieuwe interlandelijke adoptiedienst is erkend, zijn dit de gevolgen per fase van de procedure.

1. Aanmelding: 

   Iedereen kan zich bij VCA blijven aanmelden voor de adoptie van een ongekend kind. 
   Uiteraard kan dit ook nog voor de adoptie van een gekend kind en intra-familiale adoptie. Deze procedures vallen niet onder de hervorming.

2. Instroombeheer: 

   Kandidaat-adoptanten worden voorlopig niet meer aangeschreven om door te stromen naar de voorbereiding voor interlandelijke adoptie. 
   Concreet wil dit zeggen dat ieder jaar, zoals wettelijk bepaald, enkel nog de eerste 30 kandidaat-adoptanten op de wachtlijst van het instroombeheer zullen worden aangeschreven om te starten met de voorbereiding.

3. Voorbereiding: 

   Kandidaat-adoptanten die reeds een uitnodiging kregen om te starten met de voorbereiding kunnen deze nog afwerken.

4. Maatschappelijk onderzoek: 

   Kandidaat-adoptanten kunnen hun geschiktheidsprocedure nog afronden tot wanneer zij een geschiktheidsvonnis krijgen.

5. Geschiktheidsvonnis: 

   Wie een geschiktheidsvonnis heeft kan zich niet meer aanmelden bij een interlandelijke adoptiedienst. 
   Aanmelden bij de binnenlandse adoptiedienst, Adoptiehuis, is wel nog een mogelijkheid, maar hier zitten echter strikte voorwaarden aan vast.

6. Bemiddelingsfase: 

   Iedereen die vóór 1 juli 2023 reeds een bemiddelingsovereenkomst ondertekende met een interlandelijke adoptiedienst, kan de procedure nog volledig afwerken. Zij zullen worden begeleid door VCA. 
   Dit geldt ook voor kandidaat-adoptanten die moeten heroriënteren naar een ander herkomstland, naar aanleiding van de screening van de herkomstlanden waarbij de samenwerking met sommige landen wordt stopgezet. 

7. Nazorg: 

   Voor de nazorg van interlandelijke adopties wordt continuïteit gegarandeerd voor alle gezinnen waar een adoptiekind werd geplaatst. 
   VCA werkt hiervoor samen met Steunpunt Adoptie en met de bestaande interlandelijke adoptiediensten. 
   Gezinnen kunnen zich blijven wenden tot de interlandelijke adoptiediensten waarmee zij vandaag hun nazorg hebben afgesproken.