Post-partumdepressie

Tijdens en na de zwangerschap (de 'perinatale periode') ondervinden heel wat ouders emotionele klachten. Deze kunnen variëren van milde tot ernstige depressieve en/of angstige klachten.

Zeer kort na de geboorte, onder invloed van de sterke hormonale en lichamelijke veranderingen, hebben veel mama's enkele ‘huildagen’. Bij 10% tot 20% van de mama's blijft die sombere stemming langer dan 10 à 14 dagen aanslepen. In dit geval kan er sprake zijn van het ontstaan van een post-partumdepressie.

Een post-partumdepressie begint meestal binnen de 6 weken na de bevalling en vertoont gelijkenissen met andere vormen van depressies. Niet enkel na een geboorte, maar ook na pril zwangerschapsverlies of abortus kan het voorkomen. Naast de moeder kan ook haar partner een post-partumdepressie doormaken.
 

Signalen die tot een jaar na de geboorte kunnen wijzen op een post-partumdepressie zijn:

• somberheid en pessimistische gedachten
• gebrek aan interesse en initiatief
• weinig plezier beleven aan het kindje
• geen 'moedergevoel' of juist overbezorgd om het kindje
• extreme vermoeidheid en lusteloosheid
• huilbuien
• prikkelbaarheid en agressieve uitvallen (schelden, verwijten,…)
• concentratieproblemen, verwardheid en vergeetachtigheid
• slapeloosheid of juist een extreem sterke behoefte aan slaap
• gebrek aan eetlust of overdreven eetlust
• weinig zelfvertrouwen
• het gevoel vanbinnen dood of leeg te zijn
• gevoelens van machteloosheid, waardeloosheid, wanhoop, schuld, angst en een sterke neiging tot piekeren
• meer algemene klachten zoals hoofdpijn, duizeligheid en misselijkheid
• problemen om de taken van alledag te verrichten
• gedachten rond dood en zelfmoord

• neem de klachten ernstig
• probeer te aanvaarden dat het niet voelt zoals je zou willen. 
• praat met je omgeving over gevoelens en zorgen, ook al is dat niet makkelijk
• je hoeft geen 'perfecte' ouder te zijn, het is normaal dat je al zoekend leert, met vallen en opstaan.
• laat steun uit je directe omgeving toe van mensen door wie je je graag laat omringen (partner, vrienden, familie, ...): hulp in het huishouden, bij de zorg voor je kindje, ... Ook diensten voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg kunnen je helpen.    
• neem tijd en rust (met en zonder het kindje)
• zoek professionele hulp bij ongerustheid of als de klachten langer dan 10 à 14 dagen na de bevalling aanhouden. Vraag raad aan je verpleegkundige, arts of vroedvrouw, die zo nodig kunnen doorverwijzen naar gespecialiseerde hulpverlening.

• Praat met haar over haar gevoelens en gedachten en help haar om zich er minder schuldig over te voelen.
• Praat de depressieve gevoelens niet 'weg'. Begrip, medeleven en de bereidheid om echt te luisteren zijn het belangrijkst.
• Stel haar gerust dat dit voorbij gaat, dat ze zich, met de nodige ondersteuning, beter zal gaan voelen.
• Overleg welk deel van de zorg voor het kind en voor het huishouden kan overgenomen worden zodat ze ruimte krijgt om voor zichzelf te zorgen.
• Neem agressieve uitvallen niet persoonlijk. Bedenk dat wanneer ze zich bij iemand durft te uiten, ze zich veilig voelt.
• Overleg met de verpleegkundige van Kind en Gezin, arts of vroedvrouw bij ongerustheid of als de klachten langer dan 10 à 14 dagen na de bevalling aanhouden.
• Zorg voor elkaar, ondersteun de band tussen haar en de baby en aanvaard ook zelf steun als het te veel wordt.

Om te voorkomen dat de klachten langdurig blijven aanslepen is het van belang de signalen zo snel mogelijk te herkennen en vroegtijdig hulp te zoeken. Onbehandeld kan een post-partumdepressie jaren duren.
 

Als de diagnose van post-partumdepressie wordt gesteld, zijn er verschillende behandelingen mogelijk. Het kan gaan om gesprekstherapie, medicatie, contacten met lotgenoten, … naargelang de noden van de moeder en haar gezin. De partner zal - indien aanwezig - actief betrokken worden bij de behandeling zodat het gezin verbonden blijft.

Men kan voor behandeling terecht bij de huisarts, in een centrum voor geestelijke gezondheidszorg, bij een zelfstandige psycholoog, psychotherapeut, psychiater of in een psychiatrische afdeling van een ziekenhuis. In de moeder- en babyeenheden van psychiatrische ziekenhuizen kan men terecht voor ambulante zorg, dagbehandeling of opname van de moeder samen met het kind.

Eerder uitzonderlijk is er sprake van een post-partumpsychose (1-2/1000 bevallen vrouwen). Een post-partumpsychose is een ernstige aandoening die doorgaans binnen 1 week na de bevalling ontstaat.

• De moeder haar contact met de werkelijkheid is ernstig verstoord. Ze maakt een vreemde indruk op haar omgeving.
• De moeder leeft in haar eigen werkelijkheid en ziet bv. beelden of hoort stemmen die er voor anderen niet zijn.
• Haar denken is verward, onsamenhangend en moeilijk te sturen.
• Ze gaat anders praten en reageren.

Een psychose wordt vaak voorafgegaan door een neiging tot isoleren, achterdocht, schuw of angstig gedrag en concentratieproblemen. Het is een psychiatrische noodsituatie die doorgaans onmiddellijke opname vereist omwille van het gevaar voor moeder en kind.