Alcohol, drugs en roken tijdens de zwangerschap

Drink geen alcohol tijdens de zwangerschap. Omwille van verschillende factoren (moment in de zwangerschap, hoeveelheid, genetische kwetsbaarheid, …), is het moeilijk om te onderzoeken hoeveel alcohol precies schadelijk is. Enerzijds kan men niet bewijzen dat elk individueel glas al voor negatieve effecten zorgt. Anderzijds toont onderzoek aan dat enkele glazen alcohol soms al schade kunnen veroorzaken. Het is met andere woorden onmogelijk om een veilige ondergrens te bepalen. De Wereldgezondheidsorganisatie en de Hoge Gezondheidsraad adviseren daarom om helemaal geen alcohol te drinken tijdens de zwangerschap.

Bij (over)matig gebruik van alcohol vergroot de kans op aangeboren afwijkingen en groeiachterstand.

Een aanzienlijk dagelijks gebruik van alcohol kan leiden tot het Foetaal Alcohol Syndroom (FAS) en heeft heel wat gevolgen voor een kind: 

• vertraagde groei
• laag geboortegewicht, klein gestalte, tenger
• gezichtsafwijkingen
• kleine schedel met eventuele gelaatsmisvormingen, zoals ogen die ver uit elkaar lijken te staan, overhangende oogleden, platte neus, smalle bovenlip
• neurologische afwijkingen
• slechte zuigreflex, prikkelbaar, veelvuldig huilen
• op latere leeftijd: slecht sociaal functioneren, hyperactiviteit, verstandelijke handicap en autistisch gedrag 

Drink je regelmatig alcohol? Bespreek dit met je arts of vroedvrouw.

Drugs gebruiken tijdens de zwangerschap heeft zware gevolgen. De gevolgen zijn afhankelijk van het soort drugs, de eventuele combinatie en de hoeveelheid.

Mogelijke gevolgen voor het (ongeboren) kind:

• vroeggeboorte
• ontwenningsverschijnselen na de geboorte: ademhalingsproblemen, rusteloosheid, overdreven transpireren, slaapproblemen, doordringend huilen, niezen, verhoogde spierspanning, aanhoudend op de handen sabbelen, losse stoelgang …
• problematische ontwikkeling
• groeiachterstand
• …

Mogelijke gevolgen voor de mama:

• infecties
• loslaten van de moederkoek
• bloedarmoede
• ondervoeding
• …

De levensstijl en omstandigheden van de ouder die drugs gebruikt bepalen mee de gevolgen. Ook de sociale en de lichamelijke situatie verstoren de ontwikkeling van een kind.

Bespreek de drugsproblematiek met een arts of vroedvrouw.

Roken en passief roken tijdens de zwangerschap brengt risico’s met zich mee. De schadelijke stoffen in sigaretten zorgen voor een verminderde doorbloeding van de moederkoek en daardoor ook voor een verminderde zuurstoftoevoer naar je baby. Als de partner rookt, stopt ook hij of zij best.

Risico's voor het (ongeboren) kind:

• laag geboortegewicht
• groeiachterstand
• pril zwangerschapsverlies
• vroeggeboorte
• meer kans op wiegendood
• meer luchtwegeninfecties
• meer kans op astma
• …

Risico's voor de mama:

• bloedingen
• loslaten van de moederkoek
• voortijdig breken van de vliezen
• …

Tips en adviezen: 

1. Rook nooit binnen. Dat is ook schadelijk als je partner of kind niet thuis of in de buurt is. In ruimtes waar gerookt wordt, blijven de giftige stoffen van de rook namelijk nog lang in de lucht. Ze verspreiden zich ook naar andere lokalen door luchtcirculatie. De giftige stoffen zetten zich vast op meubels, vloeren, tapijten, gordijnen, speelgoed ... Op nooitbinnenroken.be lees je er meer over.
2. Gebruik geen e-sigaretten tijdens je zwangerschap of stel je niet bloot aan dampen ervan. Er is onvoldoende kennis over hoe onveilig en schadelijk dat is voor de ongeboren baby. Gebruik je de e-sigaret als rookstopmiddel, probeer dan (tijdelijk) over te schakelen op nicotinevervangers. Nicotinevervangers Champix® en Zyban® mogen niet gebruikt worden tijdens de zwangerschap.
3. Dankzij begeleiding is het stoppen met het gebruik van e-sigaretten en het roken van tabak minder moeilijk. Begeleiding door een tabakoloog in combinatie met het gebruik van nicotinevervangers, verhoogt je kans op een rookstop. Vraag ernaar bij je arts of vroedvrouw. De begeleiding door een geregistreerde tabakoloog wordt gedeeltelijk terugbetaald. Meer informatie lees je op tabakologen.be.
4. Stoppen met roken is gemakkelijker met twee. 
5. Probeer volledige te stoppen met roken. Door minder sigaretten te roken, kan je de risico’s verkleinen, maar ga je mogelijks ook compenseren door de rook van het lagere aantal sigaretten dieper te inhaleren of de sigaretten verder op te roken. Minderen is ook lastiger om vol te houden, want bij elke sigaret moet je beslissen of je die wel of niet gaat roken.

Van een hardnekkige gewoonte tot een zware verslaving, afkicken is geen eenvoudige opdracht. In die gevallen is begeleiding nodig bij het stoppen. Wie hiervoor hulp zoekt, kan voor roken terecht bij Tabakstop, en voor alcohol en andere drugs bij De DrugLijn. Ook je behandelend arts of vroedvrouw kan raad geven.