Positief opvoeden

Een positieve opvoeding geeft je kind warmte en stelt tegelijk regels en grenzen. Het is een opvoedingsstijl die je kind meer kans geeft om zelfverzekerd en gelukkig op te groeien. Iedere opvoeder kan de principes van positief opvoeden toepassen. Je kind tonen dat je hem of haar graag ziet is niet moeilijk. Omgaan met ongewenst gedrag vraagt daarentegen soms veel energie.

Positief opvoeden is gebaseerd op 5 principes: 

Kijk en luister naar wat je kind nodig heeft en ga daarop in. Je kind wordt hierdoor gestimuleerd en voelt zich veilig en geliefd.

Elk kind is anders en kan andere dingen. Dit heeft zowel te maken met wie het kind is, als met zijn of haar leeftijd en ontwikkeling. Daarom is het belangrijk om je kind goed te leren kennen. Blijf oog hebben voor wat hij of zij goed doet en kan.

Kinderen leren het meest van positieve aandacht en steun. Vraag dingen aan je kind die hij of zij begrijpt en al aankan. Moedig je kind aan, dan zal hij of zij ook meer gemotiveerd zijn om nieuwe dingen te leren en zich verder te ontwikkelen.

Wees heel duidelijk over wat jij wil. Als je kind iets doet wat je niet wil, reageer dan snel, duidelijk en consequent. Let op je intonatie en blijf kalm. Zorg voor een afstemming tussen je verbale boodschap (“Neen, dat mag niet.”) en je non-verbale houding (zonder daarbij te glimlachen).

Een peuter leert zelfstandig worden, maar wordt daarbij in zijn of haar ogen gehinderd door anderen of door zijn eigen beperkingen. Hierover kan je kind (hevig) gefrustreerd zijn. Benoem die frustraties en toon begrip voor de gevoelens van je kind. Dat is niet hetzelfde als toegeven.

Al ben je gegeneerd of kwaad omdat je kind midden in de winkel een driftbui krijgt, toch heeft een peuter jou nodig om weer uit die bui te raken.

Elk kind heeft structuur en regels nodig. Regelmaat in de dagindeling en duidelijke regels maken gebeurtenissen voorspelbaar. Dat geeft je kind een gevoel van veiligheid en zekerheid. De manier waarop je structuur en regels biedt, verschilt van kind tot kind. Het temperament en de leeftijd van je kind spelen daarbij een rol.

Je kind heeft een veilige én stimulerende omgeving nodig waarin het dagelijks geprikkeld wordt en op ontdekking kan gaan. In een veilige omgeving moet je minder verbieden. Speel in op waarmee je kind bezig is, maar zet je kind ook aan tot nieuwe, onbekende activiteiten. Toon dat je waardeert wat je kind kan en geef een duwtje in de rug om nieuwe dingen te leren.

Opvoeden is fijn, maar vaak ook moeilijk. Enkele tips voor zelfzorg:

• Neem regelmatig tijd voor jezelf. Opvoeden gaat makkelijker als je ontspannen bent en je goed in je vel voelt.
• Let op dat negatieve gedachten geen extra stress veroorzaken.
• Focus op wat wel goed loopt en pep jezelf op met bemoedigende gedachten.
• Deel vragen en zorgen over opvoeding met je partner, familie, vrienden of verpleegkundige van Kind en Gezin.
• Schakel hulp in voor het huishouden of andere praktische zaken.

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat positief opvoeden:

• bijdraagt tot een veilige en hechte band tussen ouder en kind
• bijdraagt tot een goede ontwikkeling, waarin je kind tot zijn of haar recht kan komen
• bijdraagt tot een positief zelfbeeld van je kind
• ertoe leidt dat je kind beter gewapend is bij ingrijpende gebeurtenissen (bv. overlijden van een familielid)
• leidt tot minder gedragsproblemen en emotionele problemen bij je kind
• ouders meer plezier verschaft in het opvoeden.

Iedere opvoeder kan de principes van positief opvoeden toepassen. Ga aan de slag met deze 11 concrete tips:

1. Geef je kind affectie en geborgenheid
   Door je baby aandacht te geven, te knuffelen, te wiegen, liefdevol te verzorgen … krijgt je baby het gevoel dat hij of zij aanvaard en gerespecteerd wordt. Hierdoor zal je baby zich evenwichtiger en sneller ontwikkelen dan kinderen die deze positieve relatie missen. Ook peuters worden graag geknuffeld, maar wel als zij er zin in hebben. Ze voelen zich al groot en hebben jouw warme nabijheid nodig om nog eens lekker klein te kunnen zijn.
2. Geef positieve aandacht en reageer enthousiast
   Als een baby kirt of met de handjes tegen een speelgoedje tikt reageer hier dan enthousiast en spontaan op. Jouw enthousiasme geeft je baby een goed gevoel en zet hem of haar aan tot meer. Laat een ouder kind altijd merken wanneer hij of zij iets goeds doet. Kinderen leren het meest van positieve aandacht en steun. Hiervoor moet je kind geen superprestaties leveren. Je kan best veel complimentjes geven voor alledaagse dingen.
3. Benoem wat je kind ziet of doet
   Wijs op de relaties tussen van alles en nog wat. Zo leert je kind op een heel eenvoudige manier dat heel wat dingen in de wereld met elkaar te maken hebben. Bijvoorbeeld toon je een schaap in een prentenboekboek, dan kan je vragen of het zich nog het schaap herinnert dat in de wei langs de straat stond. Zo leert het kind op een heel eenvoudige manier dat heel wat dingen in de wereld met elkaar te maken hebben.
4. Forceer je kind niet
   Elk kind heeft een eigen ontwikkelingstempo. Bijvoorbeeld een dreumes van anderhalf jaar kan niet de hele zitkamer alleen opruimen, hij of zij kan wel samen boekjes wegleggen of alle poppen in de bak leggen.
5. Geef je kind de kans en tijd om te experimenteren
   Laat je peuter zelf zijn of haar kleren uittrekken of een puzzel maken ook al gaat dat nog traag. Probeer je peuter aan te moedigen om uit te zoeken hoe hij of zij een oplossing kan vinden.
6. Praat in een open sfeer over gevoelens en bijzondere gebeurtenissen
   Geef aan dat je de gevoelens van je kind ziet en begrijpt. Bv. Is het kind bang, vertel dan wat over bang zijn. Vertel gerust aan je kind hoe je je voelt (bv. "ik ben niet boos, maar heel moe"). Zo’n boodschap kan je kind geruststellen en leert hem of haar begrijpen dat er een reden is waarom je anders reageert dan anders. Praat ook over bijzondere gebeurtenissen. Vertel bijvoorbeeld over de komst van een broertje of zusje met een kinderboekje.
7. Bied een alternatief voor wat niet mag
   Doet je kind iets wat je niet wil, zeg dan kort wat niet mag en vertel erbij wat wel kan (bv. een zachte bal binnen of schoenen aan en buiten spelen met de bal).
8. Zorg voor vaste gewoonten
   Een baby hecht zich aan gewoonten. Wieg je je baby altijd in slaap? Dan zal hij of zij dat nodig hebben om overdag én ’s nachts opnieuw in slaap te vallen. Leg je baby in bed als hij of zij nog net wakker is. Zo leert je baby op eigen kracht in slaap te vallen.
9. Zorg voor duidelijke regels
   Je peuter experimenteert en ontdekt de wereld. Om niet de hele dag alles te moeten verbieden, denk je best na over welke dingen echt niet kunnen voor jou. Probeer daar altijd op dezelfde manier op te reageren.
10. Wees betrokken en beschikbaar
    Betrokkenheid toon je door snel op te merken dat je kind iets nodig heeft en er ook gepast op te reageren. Als je ergens voor de eerste keer op bezoek komt, laat je peuter dan zelf beslissen of hij of zij nog graag dicht bij jou blijft tot hij of zij zich veilig genoeg voelt om de nieuwe kamer, de andere mensen … te ontdekken. Je kan van op een afstandje regelmatig met een knipoog tonen dat je er bent als je peuter je nodig heeft.
    Maak elke dag tijd vrij om samen met je peuter te spelen en kies dingen uit die jullie allebei leuk vinden.
11. Stimuleer je kind met (nieuwe) activiteiten
    Help je peuter als hij of zij zich verveelt en biedt een andere activiteit aan. Zorg voor speelgoed of activiteiten voor binnen en buiten, aangepast aan de leeftijd en de interesses van je kind.