Problemen bij borstvoeding bij baby's

Je kan veel problemen voorkomen door je vooraf te informeren, je baby correct aan te leggen en je tijdig te laten bijstaan door een deskundige.  Vaak voorkomende problemen bij baby's:

Gastro-oesofagale reflux is de terugvloei van maaginhoud tot in de slokdarm. Als de terugvloei tot in of zelfs tot buiten de mond komt, dan spreken we over oprispingen of regurgitaties. Oprispingen komen frequent voor bij baby’s en zijn doorgaans onschuldig. Bij sommige baby’s kunnen oprispingen problemen geven. We spreken in dat geval over gastro-oesofagale refluxziekte. Lees meer over oprispingen of reflux

• Hoe goed je baby groeit, beïnvloedt je gevoelens als mama. Als het gewicht van je baby minder toeneemt dan verwacht, kan je al snel ongerust worden en je onzeker voelen. Je kan zelfs het gevoel hebben dat je je baby te kort doet.
• Elk kind is uniek en te sterk focussen op het gewicht kan onnodige ongerustheid veroorzaken. Sommige baby’s kennen een tragere gewichtstoename. Dit wil niet noodzakelijk wijzen op een probleem. Om helemaal gerust te zijn en te zorgen dat de borstvoeding vlot blijft gaan zo lang je wenst, bekijkt de verpleegkundige of arts van Kind en Gezin samen met jou het verloop van de borstvoeding. Zo kijken ze naar het aanleggen, hoe vaak je kind drinkt, hoe lang je kind aan de borst drinkt ... Als het belangrijk is om een onderliggende medische factor uit te sluiten, verwijzen ze ook naar je behandelend arts. 
• Naast de gewichtstoename zijn ook de lengte-en hoofdomtrek, het aantal en uitzicht van plas- en stoelgangluiers, de algemene toestand en de ontwikkeling parameters die aangeven of je baby voldoende voeding krijgt.
• Hou er ook rekening mee dat meetfoutjes niet altijd uit te sluiten zijn. Om de gewichtsevolutie juist op te volgen zou je baby steeds op dezelfde manier gewogen moeten worden (zelfde weegschaal, zelfde tijdstip, telkens volledig naakt of telkens met een droge luier, telkens voor een voeding,…).

• Kijk en luister of je baby effectief drinkt aan de borst. Goed aanleggen is noodzakelijk. 
• Geef je baby geen fopspeen tijdens de eerste maand en wees er nadien, zeker als je baby maar matig bijkomt, ook zeer zuinig mee. Zuigen op een fopspeen kan immers het aantal borstvoedingen verminderen.
• Vaker aanleggen, bevordert de melkproductie.
• Als je baby voldoende lang drinkt aan de eerste borst, krijgt hij voldoende vetrijke achtermelk binnen. Nadien drinkt de baby ook nog aan de tweede borst.
• Als je baby makkelijk in slaap valt, kleed hem dan wat lichter en hou hem wakker door hem in een meer verticale positie aan te leggen. Je kan hem ook prikkelen door zijn kaakjes te strelen, handjes en voetjes masseren, hem vaker van borst te wisselen … Een alerte baby drinkt beter. Als je hem vaker voedt, 12 tot 14 keer voeden op 24 uur is dan een normale frequentie, kan hij voldoende drinken.
• Rust extra, dat bevordert de melkproductie.

Baby’s huilen, dat is normaal. Huilen is voor je baby een manier om te communiceren, om te laten merken dat hij je nodig heeft. Ongeacht het type voeding dat ze krijgen, hebben veel baby’s de eerste maanden regelmatig een onrustige periode, meestal in de late namiddag of vroege avond.

Veel moeders die borstvoeding geven denken dat hun baby huilt omdat hij honger heeft en dat ze onvoldoende melk hebben. Het huilen van een baby betekent echter niet noodzakelijk dat hij honger heeft. Ze huilen ook als ze ongemakken ervaren zoals een vuile luier en krampjes, maar ook gewoon omdat ze je nabijheid nodig hebben. Een baby is vaak al getroost door hem alleen maar vast te houden, wat de reden voor zijn huilerigheid ook mag zijn.

Je kindje laat enkele hongersignalen zien als hij zin heeft in een voeding. Toch zal het niet altijd duidelijk zijn of je baby honger heeft of last heeft van iets anders. Een baby die last heeft van ongemakken of darmkrampjes zal ook een verhoogde zuigbehoefte hebben omdat zuigen troost biedt. 

Je kan op heel wat manieren troost aanbieden aan je baby zoals hem dragen en wiegen, ermee rond lopen, zijn rugje masseren, naar een rustige kamer gaan,…  Maar als dat allemaal niet helpt kan je hem gerust ook de borst aanbieden ook al was de vorige voeding nog niet lang geleden.

Veel baby’s neigen de eerste weken naar ‘clustervoedingen’ op sommige momenten van de dag (vooral vroeg in de avond). Dit houdt in dat ze veel voedingen vragen kort op elkaar. Als je denkt dat de baby toch al voldoende gegeten heeft, kan je hem op dat moment ook laten drinken aan de borst waaruit hij eerder gedronken heeft. De baby geniet dan van de troostende warmte en het zuigen aan de borst zonder te veel melk binnen te krijgen.

Bij een baby die krampjes heeft, is het hele lichaampje gespannen. Meestal trekt hij zijn beentjes op naar zijn buik, balt zijn vuistjes, vertrekt zijn gezicht van pijn, terwijl hij schril huilt. Krampjes komen het meest voor in de late namiddag of avond. Er is weinig aan te doen, behalve er zijn voor de baby en hem troosten. Ook nu kan je hem de borst aanbieden waar hij het laatste aan gedronken heeft.

Een kindje dat veel krampjes heeft en veel huilt kan op te veel melk wijzen. Bij een mama die veel melk heeft, moet de baby vaak zo gulzig drinken dat hij veel lucht hapt. Deze lucht kan op een later moment ongemakken veroorzaken in de darmen. Als de baby de borst niet goed kan leegdrinken, kan hij krampjes krijgen van teveel voormelk.

Het is normaal dat baby’s geregeld wat melk teruggeven. Meestal ondervinden ze er weinig last van. Als dit volgens jou echter de reden is dat je baby geregeld huilt, hou hem dan voldoende lang rechtop na de voeding. De tips bij ‘teveel melk’ kunnen ook bij oprispingen helpen.

Vaak zijn borstvoedende mama's bang dat de baby last krijgt van bepaalde voedingsmiddelen die ze eten. In principe mag je alles eten, maar met mate. Ondervind je dat je baby telkens huilt als jij een bepaald voedingsmiddel gegeten hebt, kan je tijdelijk dit product weglaten of minder vaak eten. Na enkele weken kan je het voedingsmiddel opnieuw uitproberen. Mogelijk heeft de baby er nu geen last meer van omdat zijn darmwerking geëvolueerd is.

Bij 4% tot 6% van de baby’s is er sprake van een voedselallergie. De meest voorkomende allergenen zijn koemelk en melkproducten.

Onrust aan de borst kan meerdere oorzaken hebben en vaak verschillen deze naargelang de periode waarin de onrust zich voordoet.

• Trauma door een moeilijke of langdurige bevalling (vb. sleutelbeenbreuk...) 
• Medicatie die tijdens de bevalling aan de moeder gegeven werd 
• Overprikkeling van de baby 
• Probleem bij aanhappen of zuigen 
• Traag toeschietreflex of na dag 4 juist te sterk toeschietreflex tgv stuwing 
• Vanaf dag 2 à 4 stuwing door het opgang komen van de melkproductie

• Aanlegprobleem, zuigverwarring
• Baby moet een boertje laten
• Sterke darmbewegingen tijdens het zuigen
• Pijn door spruw in mondje, oorontsteking, …
• Té sterk toeschietreflex waardoor baby zich telkens verslikt
• Baby is snel overprikkeld
• Verandering bij mama (ander parfum, kapsel, bril...)
• Verandering van smaak van de moedermelk (door invloed voeding van de moeder, menstruatie of borstontsteking)
• Mogelijk lichamelijk probleem zoals darmkolieken, reflux, voedselintolerantie, neurologisch probleem…

• Teveel prikkels in de omgeving, te snel afgeleid 
• Tragere melkstroom op einde van de voeding 
• Pijnlijke doorbraak van tandjes
• 1 van de eerder genoemde problemen

Probeer te achterhalen wat de oorzaak is van de onrust van je baby. Ligt je baby goed aan? Of misschien is een andere houding comfortabeler voor je baby. Verduistering, zachte rustgevende muziek, tv uitzetten, apart van bezoek gaan voeden … kan rust brengen. 

Als je zelf rustig blijft en je baby wat vaker voedt, zal hij ondanks kortere en onrustige voedingen toch voldoende melk binnen krijgen.

Heb je twijfels? Of wens je een luisterend oor? Weet dat je terecht kan bij je verpleegkundige van Kind en Gezin. Ook een vroedvrouw, lactatiekundige of iemand van een borstvoedingsorganisatie kan je borstvoeding ondersteunen. Een gesprek met iemand die ervaring heeft met borstvoeding kan wonderen doen.

Elke baby heeft zijn eigen eet-en slaapritme. De eerste weken slapen baby’s veel. Het is een droom voor ouders als hun baby braaf enkele uren slaapt, drinkt en weer enkele uren verder slaapt. Bij de meeste baby's is deze regelmaat er niet en zeker niet tijdens de eerste levensweken. Bovendien verwarren baby’s vaak dag en nacht. Tijdens de zwangerschap werd de baby in het vruchtwater in slaap gewiegd wanneer de mama overdag actief en in beweging was. ’s Nachts, wanneer de mama sliep en de baby niet meer gewiegd werd in het vruchtwater, werd hij juist wakker en alert. Dit patroon van overdag een langere slaapperiode en ’s nachts regelmatig om een voeding vragen ondervinden ouders vaak.

Het aantal voedingen dat een baby tijdens de eerste levensweken nodig heeft, kan individueel erg verschillen en varieert tussen 8 en 12 voedingen per dag. Naarmate de baby zijn drinktechniek verbetert, zal hij minder vaak om voeding vragen. Een jonge baby groeit snel, waardoor hij vaak ook ’s nachts honger heeft. Het is dus volstrekt normaal dat een baby ’s nachts meermalen om voeding vraagt. Daarnaast hebben nachtvoedingen een gunstig effect op de melkproductie. De verwachtingen van de ouders en de adviezen van de zorgverleners liggen soms te ver van deze natuurlijke behoeften van een baby.

Door deze onderbroken nachten kan je het prille ouderschap als een heel vermoeiende periode ervaren, misschien twijfel je wel of je die borstvoeding kan volhouden en hoop je dat je baby beter slaapt als je hem kunstvoeding geeft … Het klopt dat borstvoeding lichter verteerbaar is dan kunstvoeding en dat kindjes die borstvoeding krijgen iets vaker een voeding nodig hebben. Toch blijkt uit onderzoek dat ouders van baby’s die zowel ’s avonds als ’s nachts exclusief borstvoeding krijgen, 40 à 50 minuten langer slapen en minder slaaponderbrekingen kennen dan ouders van baby’s die ’s nachts flesvoeding krijgen. 

En dan heb je ook nog de aanmaak van oxytocine tijdens de borstvoeding (het liefdeshormoon dat ook zorgt voor de toeschietreflex). Dit hormoon is er verantwoordelijk voor dat mama's tijdens en na het voeden zich vaak loom voelen en zich gaan ontspannen. ’s Nachts zal dit systeem ervoor zorgen dat je na een borstvoeding snel in slaap valt en dat de slaap diep en van goede kwaliteit is waardoor je je ondanks de onderbrekingen toch uitgerust kunt voelen. Het is echter ook aan te raden om overdag toe te geven aan dit lome gevoel en wat extra rust in te lassen na de borstvoeding. Vooral in de eerste zes weken na de bevalling heb je die extra rust nodig of je nu borstvoeding geeft of niet.

• Je kan met minder slaaponderbreking voeden als je baby dicht bij jou (in zijn eigen bedje) slaapt.
• Tijdens het voeden mag je je baby ook bij jou in bed nemen. Leg je baby na het voeden wel terug in zijn wiegje.
• Het is normaal dat baby’s ’s nachts wakker worden om te eten.
• Je zal door je baby telkens op dezelfde manier te voeden en hem daarna weer in zijn bedje te leggen, een gewoonte creëren. Gedempt licht of geen licht, geen geluid en niet verluieren als het niet nodig is, beperken de prikkels.
• Na verloop van tijd zal je baby ’s nachts langere periodes slapen.

In de eerste weken zou een kind minstens 8 tot 10 voedingen per 24 uur moeten hebben om een goede melkproductie op gang te brengen. Tijdens de borstvoeding zou het kind minstens 10 à 20 minuten actief moeten drinken. Meestal hoor je het ook slikken. 

Als een kind minder frequent borstvoeding vraagt of tijdens de borstvoeding te passief is, zal het minder melk binnen krijgen dan het nodig heeft. Je kind zal dan minder plassen en stoelgang maken en de groei kan vertragen. Een ander gevolg is dat de melkproductie onvoldoende gestimuleerd wordt of dat de borst onvoldoende leeggedronken wordt, wat een verstopt melkkanaaltje of een borstontsteking kan veroorzaken.

Het is dus zowel voor het kind als voor de mama belangrijk dat het kind goed gewekt wordt voor een voeding.

• een langdurige bevalling of bepaalde medicijnen die tijdens de bevalling aan de moeder gegeven zijn
• lichamelijke problemen bij de baby zoals geelzucht of een infectie

• Als je kind moeilijk te wekken is of als je denkt dat het te weinig voeding krijgt, raadpleeg dan je verpleegkundige, vroedvrouw of lactatiekundige. Mogelijk is ook een controle door een arts nodig om uit te sluiten dat er een medisch probleem aan de oorzaak van de slaperigheid ligt.
• Extra aandacht is nodig bij een kind met geelzucht. Een kind met een hoge bilirubineconcentratie in het bloed is vaak suf. Het lijkt tevreden, maar is te slaperig om voldoende te eten. Herken je dit, neem dan zo snel mogelijk contact op met je arts.

• Hou je kind rechtop en praat ertegen.
• De handjes en de voetjes masseren en over het rugje wrijven maakt je kind alert.
• Door kleedjes uit te doen en de luier te wisselen, wek je je kind.
• Je kan het voorhoofd en gezicht met een koele vochtige doek deppen.
• Masseer enkele druppels moedermelk uit je tepels.

• Een voldoende alert kind zal het mondje ver open doen tijdens het aanhappen.
• Maak huidcontact bij het aanleggen.
• Probeer een zittende houding aan (bv. rugbyhouding).
• Wissel vaker van borst tijdens 1 borstvoeding.
• Borstcompressie zorgt ervoor dat de melk sneller zal stromen waardoor je kind minder snel terug in slaap zal vallen. Omvat daarom, op het moment dat je kind zuigt, je borst stevig en zo dicht mogelijk bij de ribbenkast. Je mag gerust wat druk uitoefenen, zolang het maar geen pijn doet. Wanneer je kind stopt met zuigen, laat je de druk weg. Je kan je hand nu eventueel een beetje verplaatsen en zodra je kind weer zuigt, de druk verhogen op een andere plaats, maar steeds dichtbij de borstkas en dus achter de gevulde melkklieren.

Een baby begint de voeding meestal met enige snelle zuigbewegingen om de toeschietreflex bij de moeder op te wekken (stimulerend zuigen). Zodra de melk begint te stromen, kan de moeder de baby horen slikken, eerst heel frequent en naarmate de voeding vordert zal het slikken weer afnemen in frequentie (drinken of nutritief zuigen).

Als je je baby hoort en ziet slikken, weet je dat hij goed drinkt. Na een voeding kan het zijn dat sommige baby’s nog een tijdje heel oppervlakkig blijven zuigen, zonder nog te slikken, juist om hun zuigbehoefte te bevredigen (niet-nutritief zuigen of oppervlakkig zuigen, sabbelen).

Als je het nutritief zuigen kan herkennen tijdens de borstvoeding en het drinken aan je tepel voelt prettig aan, dan kan je ervan uitgaan dat je baby goed is aangelegd en goed drinkt.

Pijnlijke tepels zijn één van de eerste uitingen van een zuigprobleem. Als de baby zijn mond en tong niet correct gebruikt kan dit tepelpijn veroorzaken.

• Een langzame gewichtstoename of gewichtsverlies en weinig vuile luiers.
• Een voedingspatroon van heel lange voedingen en zeer frequente voedingen
• De mama hoort de baby niet slikken bij het drinken. De baby vertoont kuiltjes in de wangen tijdens het drinken of maakt klikkende geluiden.
• De baby drinkt de borst niet goed leeg. Stuwing blijft aanhouden, verstopte melkkanalen…

• Bij voldragen en gezonde baby’s houden zuigproblemen mogelijk verband met een zware bevalling, pijnstillende of verdovende medicatie van de moeder tijdens de arbeid, infecties in het mondje van de baby (zoals spruw), gebruik van fopspeen, zuigfles …
• Soms zijn er afwijkingen ter hoogte van de mond die het zuigen aan de borst bemoeilijken zoals een te kort tongriempje, een gespleten lipje …
• Medische problemen liggen ook vaak aan de basis van zuigproblemen zoals neurologische afwijkingen, prematuriteit, ziekte …

• Het correct aanleggen van de baby zal al heel wat zuigproblemen kunnen voorkomen
• Pas huid-op-huidcontact toe. De baby wordt met alleen een luier aan op de blote borst van de ouder gelegd en daarna warm toegedekt. Dit stimuleert de aangeboren reflexen.

De baby zal na een poosje zelf actief de tepel zoeken en zal veel efficiënter aanhappen en zuigen. Bovendien is huid-op-huidcontact goed voor de psychomotorische ontwikkeling en het algemeen welzijn van de baby en zorgt het voor een hogere melkproductie.

Omdat kindjes die borstvoeding krijgen zulke frequente en dunne stoelgang hebben, denken ouders of verzorgers vaak onterecht dat hun kindje diarree heeft. Andere baby's hebben soms maar één stoelgangluier per week, waardoor gedacht wordt dat het kindje constipatie of verstopping heeft. Maar dit zijn meestal normale variaties van stoelgang bij borstvoeding.

Wat kan wel wijzen op een maag-darminfectie met diarree?

• waterige ontlasting zonder vaste deeltjes, soms met slijm en bloed
• toename in frequentie en volume van de stoelgang
• gewijzigde geur

Het komt regelmatig voor dat een kind dat borstvoeding drinkt, weigert te drinken aan een flesje. Wat kan je daar aan doen?

Geduld en voorbereiding

• Verwacht niet onmiddellijk succes, het is heel normaal dat je kind moet wennen aan de nieuwe ervaring.
• Gebruik de eerste keren vers afgekolfde melk, zodat er geen smaakverschil is.
• Bied het flesje aan als je kind voldoende hongerig is.
• Plaats je kind in een wipstoeltje zodat je beide handen vrij hebt en je je baby kan aankijken.

De juiste omgeving en houding

• Duw de speen niet in het mondje, maar laat je kind zelf aanhappen door de bovenlip aan te raken met de speen. Net als bij borstvoeding moet de speen voldoende diep in het mondje gebracht worden. Eventueel kan je een beetje moedermelk op de speen druppelen.
• Houd de fles bij de ring vast en zorg ervoor dat de speen midden in het mondje blijft, licht naar het verhemelte gericht.

Oefenen

• Oefen enkele minuten, onderbreek kort en oefen daarna opnieuw enkele minuten. Blijft je kind weigeren, geef dan na een korte onderbreking de borst.
• Huilt je baby, stop dan even om te troosten. Leid je kind af en help de emoties te kalmeren door afleiding, rondwandelen, wiegen, zacht zingen of met je kind te praten.
• Lukt het je kind om 20 ml moedermelk uit de fles te drinken? Fantastisch! Nu moet je kind voldoende kunnen oefenen: geef minstens 3 voedingen na elkaar een fles met afgekolfde melk. Daarna kan je nog enkele dagen borstvoeding en flesvoeding afwisselen. Blijft flesvoeding goed lukken, ga dan verder met 1 fles per dag zodat je baby het niet opnieuw verleert.

Alternatieven

• Raakt je kind telkens overstuur omdat het de moedermelk ruikt, laat dan iemand anders, die rustig en ontspannen is, de fles geven. Krijgt je baby net meer stress als mama niet in de buurt is, dan probeer je dit beter niet.
• Je kan eens een andere speen uitproberen: een andere vorm, ander materiaal … Lijkt het met een bepaalde speen iets beter te lukken, blijf dan oefenen met die speen. Te vaak wisselen van speen kan verwarrend zijn voor je kind.
• Afhankelijk van de leeftijd van je kind kan je andere manieren van voeden overwegen: ingedikt papje, cupje, bekertje…